Varsovia geto: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kerio (diskuto | kontribuoj) |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: gl:Gueto de Varsovia; cosmetic changes |
||
Linio 1:
[[
[[
[[Dosiero:Getto pomnik.jpeg|thumb|right|300px|"La herooj de la geto" monumento, Varsovio]]
'''[[Varsovio|Varsovia]] geto''' ([[1940]]-[[1943]]) estis dum la [[Dua mondmilito]] la plej granda hebrea [[geto]] establita de la [[naziismo|nazia]] reĝimo germania.
Linio 9:
La domo de la familio [[L.L. Zamenhof|Zamenhof]] troviĝis tie; tie [[Lidja Zamenhof]] kaj pliaj familianoj pasigis siajn lastajn jarojn antaŭ fortransporto al la ekstermejo Treblinka. La dramo "Ni vivos!" de [[Julian Modest]] memorigas pri tiu ĉi tempo.
== Evoluo ==
Planoj izoli la judan loĝantaron de Varsovio kaj ĝiaj antaŭurboj ekestis tuj post la [[germanio|germana]] okupado de [[Pollando]] en [[1939]].
Linio 16:
La varsovia geto fine estis establita de la generala guberniestro de Pollando, Hans FRANK, je la [[16-a de oktobro]] [[1940]].
Tiutempe oni taksis la loĝantaron je ĉirkaŭ 380.000 (el 1,3 milionoj por tuta Varsovio, do ĉ. 30
la areo de la geto tamen ampleksis nur 2,4
Je la [[16-a de novembro]] nazio disigis la geton de la ekstera mondo per muro.
Dum unu kaj duona jaroj ili portis judojn el urbetoj kaj vilaĝoj en la geton,
Linio 28:
La [[4-an de decembro]] [[1942]] jaro Poloj kaj Judoj kreis sekretan konsilantaron por helpi la judojn nomata "[[Żegota]]". Tiu organizaĵo okupiĝis pri helpado al Judoj ĉe la foriro de geto, falsado de dokumentoj kaj kaŝado en polaj familioj. La sekcion por savi la infanojn direktis [[Irena Sendlerowa]] kiu savis ĉirkaŭ 2500 da judaj infanoj. En la organizaĵo partoprenis ankaŭ [[Władysław Bartoszewski]].
Dum la sekvaj ses monatoj la restaĵoj de kelkaj judaj politikaj organizaĵoj unuiĝis kiel ŻOB (''Żydowska Organizacja Bojowa'', Juda Batala Organizo), 220
pliaj 250
Vide al la neniigaj planoj de Germanio tiuj homoj preferis morti batalante.
== Ribelo de la varsovia geto ==
{{ĉefartikolo|Ribelo en varsovia geto}}
Kiam en januaro 1943 la germanoj komencis la duan amasan forpelon, je la [[18-a de januaro|18-a]] okazis la unua armita rezisto.
Linio 42:
Post la [[23-a de aprilo]] ne plu okazis signifa rezisto, kaj je la [[16-a de majo]] la ribelo estis finita.
La germanajn taĉmentojn gvidis SS-generalo ("grupestro") [[
== Post la ribelo ==
Post la ribelo la germanoj uzis la areon de la geto por ekzekucii polajn malliberulojn kaj [[ostaĝo]]jn.
Poste ili tie fondis la koncentrejon de Varsovio
Linio 50:
Kiam en [[1944]] okazis la [[ribelo de Varsovio]] ([[pola lingvo|pole]] ''Plan Burza'' = plano fulmotondro), la ribelantoj sukcesis liberigi 380 judajn prizonulojn el tiu koncentrejo. Plej multaj el ili aniĝis al la polaj rezistaj brigadoj.
== Eksteraj ligoj ==
* [http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=7067 La Zamenhof-strato]
[[Kategorio:Dua mondmilito]]
Linio 59:
{{LigoElstara|pt}}
{{LigoLeginda|es}}
Linio 72 ⟶ 71:
[[fi:Varsovan ghetto]]
[[fr:Ghetto de Varsovie]]
[[gl:Gueto de Varsovia]]
[[he:גטו ורשה]]
[[hr:Varšavski geto]]
| |||