Unuiĝo de Italio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
SieBot (diskuto | kontribuoj) e roboto modifo de: sv:Italiens enande |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Unification of Italy 1815-1870.jpg|thumb|350px||La unuiĝo de Italio]]
La '''unuiĝo de Italio''' estis la historia procezo kiu laŭlonge de la [[19-a jarcento]] klopodis la unuiĝi de la diversaj ŝtatoj en kiuj estis dividita la [[Itala duoninsulo]], en sia plej parto ligitaj al reĝaj familioj konsiderataj "ne italaj" kiel la [[Habsburgoj]] aŭ la [[Burbono (dinastio)|Burbonoj]]. Ĝi
La procezo estas komprenebla kiel aldoniĝo de la malprogresa kaj aristokrata Italio de la sudo (Regno de Napolo, [[Sicilio]]), ankrita en la Antikva Reĝimo, al la industriita kaj burĝa Italio de la nordo (valo de rivero [[Po]]), pli kontakta kun la revoluciaj ŝanĝoj de la komenco de la Samtempa Epoko (Burĝa revolucio, Liberala revolucio kaj [[Industria revolucio]]). Tamen ankaŭ estas konsiderebla en la ideo, ke la nordo parazitis la sudon malhelpante ties disvolvigon kaj akcelante la elmigradon kaj la pludaŭron de ties socia situacio.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/primati.htm El portal del sur]</ref> Ankaŭ la konspira rolo de la [[Framasonismo]] aŭ de la interesoj de diversaj eŭropaj potencoj (ĉefe [[Britio]]) estis iam montrita kiel kaŭzo.<ref>[http://www.ilportaledelsud.org/unit%E0-mille_1.pdf presentación de Giuseppe Ressa, parte 1, pag 15]</ref>. Laŭ historiisto Giuseppe Brienza, anglia registaro provis, eĉ financante almenaŭ parte la ''ekspedicion de la mille'', inokuli protestantismon en la koro de katolikismo. Estas konite ke malantaŭ la bersaljeroj enirintaj Romon tra la breĉo de Porta Pia sekvis tenaca roto da vendistoj de protestantaj biblioj. La unua ilin trnsportadis per ĉareto trenita de hundo epitetata, neŝatigcele, "Pio naŭa".
Linio 18:
Oni reenkondukis la absolutismon en ĉiuj ŝtatoj. La registaroj enmetitaj de la [[Viena Kongreso]] ne kalkulis pri la popola apogo, kaj pro tio ili devos esti helpitaj de la Aŭstria Imperio.
Dume, la [[naciismo]] plue disvastiĝis, sprone pro reveno al absolutismo kaj pro la ekonomia progreso. La pliigo de la tekstila produktado de Piemonto necesis [[interna merkato|internan merkaton]] pli ampleksan kie sendi siajn produktaĵojn. La etendo de la [[fervojo]] favoris la komunikadon kaj la unuigon de la diversaj ŝtatoj. Aliaj unuigantaj elementoj estis [[katolikismo]], itala kulturo kaj [[romantikismo]], kiu identigis Italion kun la ''[[Itala literaturo|Risorgimento letterario]]'', per kio ĝi atingis grandan politikan povon. Ŝajnaj literaturaj skribaĵoj estis plenplenaj je aludoj al sklaveco aŭ la tiranio. Kie oni ne permesis la kritikon oni uzis la [[satiro]]n.<ref>"En 1861 ne naskiĝis Italio, pli simple instituiĝis en la itala teritorio ''unitara Ŝtato''. Italio, vidpunke de kulturo, arto, lingvo kaj super ĉio religia, jam estis unuo ekde jarcentoj kaj jarcentoj. Legita kiel "politika" evento, la Unuiĝo konstituis historian alvenpunkton, kiu meritas esti celebrita ĉiutempe. Tio, tamen, ne pravigas la pretendon kvalifiki la proklamon de la Regno de Italio de 1861 (kaj la aliajn eventojn de 1866 kaj de 1870 kaj...de 1918) evento je "nacia" rimarko: okazis nur evento "politike" je granda signifo. La itala nacio havis neniun bezonon atendi la triumfon de la Releviĝaj movadoj por sin rekoni kaj esti rekonata kiel tia de ĉiuj nacioj. Ĉiuj malfacilaĵoj kaj miskomprenoj naskiĝas el la fakto ke oni miksas la nociojn de Ŝtato kaj Nacio..." (Francesco d'Agostino, ''L'Unità d'Italia gran fatto politico ma non evento identitario,'' Avvenire de la kvina de majo 2010. Milano)</ref>
==Bibliografio==
| |||