Digrafo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
SieBot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: simple:Digraph (orthography)
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto modifo de: ar:دغراف; cosmetic changes
Linio 1:
'''Digrafo''' aŭ '''digramo'''<ref>''Digramo'' troviĝas en PIV, kio laŭ la intervikoj estas francismo. ''Digrafo'' (aŭ ''digraph/'') ŝajnas multe pli internacia, kaj renkontas multe pli da trafoj per Google.</ref> estas kunigo de du al pli [[litero]]j por reprezenti unu nuran [[fonemo]]n. En naturaj lingvoj '''digrafo''' estas tre oftaj. Ekzemple, por reprezenti la sonon [[ĉ]] estas la [[angla]] kaj [[hispana]] [[ch]], la [[franca]] kaj [[portugala]] [[tch]], la [[germana]] [[tsch]], kaj anstataŭ [[ŝ]] estas digrafo angla [[sh]], franca kaj portugala [[ch]], kaj germana [[sch]], do ne aparte prononcataj '''s''' kaj '''h''', nek '''s''', '''c''', kaj '''h''', sed prononcata kiel la Esperanta '''/ŝ/'''.
 
Plej ofte, digrafoj reprezentas [[konsonanto]]jn, sed foje [[vokalo]]j estas reprezentataj de digrafoj, kiel [[ou]] (/u/) en la [[franca lingvo]] aŭ [[ie]] (/i/) en la [[germana]].
Simile, '''ee''', en la angla, estas prononcata kiel Esperanta '''/i/'''.
 
Lingvoj uzas digramojn aŭ [[Diakrita_signoDiakrita signo|diakritajn signojn]], kiam ili uzas [[alfabeto]]n, kiu origine estis uzata de lingvo, kiu ne konas tiajn sonojn. Ekzemplo estas Esperanto uzante la [[Latina alfabeto|latinan alfabeton]], kiu ne konas la literojn ''ĉ'', ''ĝ'', ''ĥ'', ''ĵ'', ''ŝ'' kaj ''ŭ''. Ankaŭ vidu artikolon [[Esperanta alfabeto]].
 
== Ekzemploj de digrafoj en kelkaj lingvoj ==
 
* [[Angla]] :
Linio 45:
** ''[[oin]]'' = [wɛ̃]
** ''[[on]]'' = [õ]
** ''[[ou]]'' = [u] aŭ [w]
** ''[[ph]]'' = [f]
** ''[[qu]]'' = [k]
Linio 52:
 
 
* [[Greka lingvo| malnova greka]] :
** ''ει'' (ei) = [ɛ] (?)
** ''ου'' (ou) = [u] (?)
 
* [[greka lingvo| moderna greka]] :
** ''αι'' (ai) = [ɛ]
** ''ει'' (ei) = [i]
Linio 76:
** ''[[th]]'' = [θ]
 
== Anstataŭa skribmaniero ==
 
Laŭ la [[Fundamento de Esperanto]] kelkaj diakritaj literoj povas esti anstataŭigataj pro teknikaj malfaciloj per digramoj uzantaj la literon "''h''". Nun estas multe pli populare en komputilaj rondoj uzi anstataŭe la literon "''x''" (multaj nomas tiun ĉi sistemon kontraŭfundamenta, kvankam la [[Akademio de Esperanto]] en sia informilo de 2007-01-21 deklaris, ke skribsistemon uzatan nur pro teknikaj restriktoj oni ne rigardu kiel kontraŭ-Fundamentan):
<br /><center>
{| {{Belatabelo}}
! Diakrito
Linio 109:
| ux
|}
</center><br />
 
Laŭ la ''h''-konvencio, nur ''ŭ'' povas senkompense perdi sian diakritan signon.
Linio 119:
 
[[als:Digraph]]
[[ar:ديغرافدغراف]]
[[ast:Dígrafu]]
[[br:Divc'hrafenn]]