Necerteca principo de Heisenberg: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kompletigita per formuloj, referencoj kaj bildo; ne plu ĝermo
Rilato kun kvantuma teorio
Linio 1:
'''Necerta principo de Heisenberg''' asertas ke estas neeble sciiĝi ambaŭ la [[pozicio]] kaj la [[movokvanto]] de aĵetoj kun tutcerteco. La principoprincipon unue sciiĝiseksciis [[Wolfgang Pauli]] per letero de [[Werner Heisenberg]] en februaro 1927. En la sekvanta jaro, la artikolo eldoniĝis.
 
== Baza principo ==
Linio 11:
[[Dosiero:Werner Heisenberg Briefmarke.jpg|right|230px|thumb|Germana poŝtmarko]]
 
Se iu [[partiklo]] estas priskribita kiel [[ondo]], kaj pasas trans mallarĝan fendon, tia partiklo [[difrakto|difraktas]]; siaties ondo eliras laŭ variantan [[angulo]]n <math>\Delta\theta</math>. Ju pli mallarĝa la fendo estas, des pli larĝa estas la varianta angulo (<math>\Delta\theta</math>), kaj des pli necerteca la [[movokvanto]] estas. Laŭ la larĝo de la fendo kaj la diperso de la movokvanto Heisenberg konkludis<ref name="Heisenberg_1927">{{Citation |first=W. |last=Heisenberg |title={{lang|de|Über den anschaulichen Inhalt der quantentheoretischen Kinematik und Mechanik}} |journal=Zeitschrift für Physik|volume=43 |issue=3–4 |year=1927 |pages=172–198 |doi=10.1007/BF01397280 |postscript=. |bibcode = 1927ZPhy...43..172H }} Pri enhavo de [[kinematiko]] kaj [[meĥaniko]] laŭ la [[kvantuma teorio]].({{de}})</ref> ke:
:::<math>\Delta x \, \Delta p \approx h \, , </math>
:kie <math> h \, </math> estas la [[konstanto de Planck]],
Linio 30:
:::<math> \Delta E \, \Delta t \gtrsim h \, , </math>
sed ne estas klare kio <math> \Delta t </math> estas. Fakte la tempo <math> \Delta t </math> estas ĉi tie la daŭro, dum kiu la sistemo ekzistas sen perturbo, kaj ne la daŭro de la eksperimenta aparato: rapide disiĝantaj (aŭ observablaj) statoj havas larĝan energibendon, dum malrapide disiĝantaj (aŭ observeblaj) statoj havas mallarĝan energibendon.
 
La [[egaleco]] de la formulo permesas retrovi la bazan de la [[kvantuma teorio]] pri [[elektromagneta ondo|elektromagnetaj ondoj]]. Fakte, por koni ian ondon, necesas minimume koni lian tutan [[periodo]]n ''T'', do:
:::<math> \Delta t \, = \, T \, = \, \frac{1}{f} \, , \qquad </math> kie ''f'' estas la [[frekvenco]] de la ondo.
Pro la ''necerteca principo'', la minimuma energio estas:
:::<math> E \, = \, h \, f \, , \qquad </math> kiu estas nenio alia ol la [[kvantumo]]-valoro.
 
== Referencoj ==