Tonlingvo: Malsamoj inter versioj

Rimarkindas almenaŭ du vastaj koheraj geografiaj regionoj en kiuj distingiva uzo de tono estas komuna al multaj lingvoj, kiuj ne necese apartenas al lapluraj samamalsamaj [[lingvofamilio]]j. La unua estas kontinenta Azio sude de la [[Granda Muro]], kie la menciitaj lingvogrupoj kaj unuopaj lingvoj formas lingvoligon (germane ''Sprachbund''). La dua estas [[Afriko sude de Saharo]]. Ankaŭ tie temas pri "area" (lingvoliga) fenomeno.

La ciferoj en tiu sistemo ne indikas iajn [[intervalo (muziko)|muzikajn intervalojn]]. La diferenco en la tonalto inter la niveloj 5 kaj 1 ne estas konstanta, sed povas varii en alta grado kun la vigleco de la parolo. En vigla parolo de gaja knabino, tiu diferenco estas multe pli granda ol en parolo de malgajulo.

Notindas, ke la neŭtrala tono estas malalta kaj ne mezalta. Tio havas fiziologian kaŭzon kaj pro tio verŝajne validas ĝenerale por ĉiuj tonaj kaj intonaciaj lingvoj.

Kvankam la tonalto ĉefrolas en la distingo inter tiuj tonoj, oni povas percepti la ”tonojn” ankaŭ en senvoĉa, flustra parolo. Tio eblas (tamen malpli fidinde) ĉar ekzistas pozitiva [[korelacio]] inter tonalto kaj [[laŭteco]] de la voĉo. Je nivelo 5, tonoj estas kutime ne nur plej altaj, sed ankaŭ plej laŭtaj. Ankaŭ helpas la malsama daŭro de malsamaj tonoj. (Pro la komplika tonmovado, la tria tono estas la plej longa.)