Fiŝoj en antikva Egiptujo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Hatschepsut tempel fisch1.jpg|eta|dekstra|Detalo de fiŝobildo en la halo Punt de la templo de [[Haĉepsut]] en Deir-el-Bahri]].
Kontraŭe al aliaj mediteraneaj kulturoj de la antikvo la egiptoj kaptis ĉefe dolĉakvaj fiŝoj en la [[Nildelto|delto de la Nilo]]. Laŭ la nun konataj fontoj la kaptado de salakvaj fiŝoj estis sensignifa.<ref>Dietrich Sahrhage: ''Fischfang und Fischkult im alten Ägypten'', von Zabern, Mainz 1998, S. 77</ref> La kialoj estas neklaraj, eble la risko de kapti fiŝojn el la maro estis pli granda, kaj estis pli facile fiŝkapti en la Nilo aŭ oazaj lagoj. La ĉefa kaptoregiono estis la [[Nilo]], ties [[nildelto|delto]] kaj la lagoj en [[Fayum]]<ref name="Heinz Felber"/>.

En la moderno oni priskribis pli ol 65 nilfiŝoj. Ĉirkaŭ 30 inter ili estis konataj jam en antikva Egiptujo laŭ arkeologiaj fontoj, ĉefer per bildoj en tomboj. Por ĉirkaŭ duono de tiuj identigitaj fiŝoj konatas la ĉiutagajnĉiutagaj nomojnnomoj. Diversaj specioj havas plurajn nomojn. Entute konatas nuntempe ĉirkaŭ 50 diversaj antikvegiptaj fiŝnomoj.<ref>Dietrich Sahrhage: ''Fischfang und Fischkult im alten Ägypten'', von Zabern, Mainz 1998, p. 57</ref>

La egiptoj verŝajne jam sciis pri la vivkutimoj de kelkaj fiŝspecioj, tiel ili prezentis ekzemple sur diversaj murbildoj surdorse naĝantajn ''Mochokidae''<ref>Dietrich Sahrhage: ''Fischfang und Fischkult im alten Ägypten'', von Zabern, Mainz 1998, p. 58</ref> kaj [[mugiledoj]]n naĝantajn en aroj<ref group="A">Kiel sur la sezona rielieforeliefo de la tiel nomata ''mondoĉambro'' de la sunsanktejo de [[Niuserre]], kiu nuntempe videblas en la egipta muzeo de [[Berlino]], aŭ en la [[piramido]] Unas en [[Sakkara]].</ref>. El skribaĵoj kanataskonatas ne nur nomojnnomoj de fiŝoj, sed ankaŭ nomoj de diversaj korpopartoj kaj organoj.<ref>Ingrid Gamer-Wallert: Fische und Fischkulte im Alten Ägypten, Harrassowitz, Wiesbaden 1970, p. 47-50</ref>

* [[Perkoformaj|Perkoj]] estis la dua plej ofte prezentita fiŝordo, kaj inter ili ĉefe [[ciklideoj]] kaj la ĝis 60 cm longa [[nilciklideo]]. Tiun ĉi oni kaptis ĉefe en la delto kaj en la regiono de Fayum, pri kio atestas granda nombro de fiŝostoj. La egiptoj ŝajne sciis, ke nilciklideoj estas faŭkokovantoj, ĉar la nilciklideo estis simbolo de [[fekundeco]] kaj [[Rejno|reenkarniĝo]]. Ankaŭ la kovzorgo de la ciklideo de Zille estis rimarkita de la egiptoj kaj prezentita bilde. La fiŝo formas kuglon el la [[frajo]], kiun li metas en kaveton aŭ fiksas al ŝtono. Nuntempe perkoj estas la plej gravaj fiŝoj el la niloNilo kaj reprezentas 70 % de la tuta fiŝkaptado. Oni ne konas la antikvajn fiŝkaptadkvantojn, sed oni povas supozi, ke la nombro de fiŝoj kaptitaj estis granda kaj ke perkoj estis grava nutraĵfonto ankaŭ en antikva Egiptujo. Apartan rolon ludis la [[nila perko]] (en la [[antikva egipta lingvo]]: ''Aha''), kiun oni kaptis ĉefe en la rapide fluanta kaj oksigenriĉa supera Nilo. Tiuj rabfiŝoj povis atingi longecon de du metroj kaj pezi 175 kilogramojn. En iuj regionoj de Egiptujo oni adoris ilin kulte kaj ili estis oferofiŝoj por la dioj. En post epoko ili estis ofte [[Mumiigo|mumiigitaj]] kaj kiel ekzemple en [[Esna]] enĉerkitaj entombigitaj en grandaj [[nekropolo|fiŝnekropoloj]].<ref>Dietrich Sahrhage: ''Fischfang und Fischkult im alten Ägypten'', von Zabern, Mainz 1998, S. 66-69</ref>

* [[SiluriformajSiluroformaj|Siluroj]] ekzistis en multaj diversaj specioj kaj havis altan ekonomian signifon. La akveca, malpli bongusta fiŝaĵo estis malpli ŝatata, tiel supozeblas ke silurojn manĝis ĉefe malriĉuloj. Ekzistis ĉefe barbaj siluroj, kiuj havis fortajn dorsajn kaj brustajn naĝilpikilojn kun venenaj glandoj. Ili povis okazigi gravajn vundojn, tiel la fiŝkaptistoj tuj post la kaptado rompis la pikilojn. Malofte, tamen ankaŭ kaptita estis la elektrosiluro. Ĝi havis gravan rolon en la antikegipta medicino.<ref>Dietrich Sahrhage: ''Fischfang und Fischkult im alten Ägypten'', von Zabern, Mainz 1998, S. 69f.</ref>

* [[Angela von den Driesch]]: ''Fische im Alten Ägypten. Eine osteoarchäologische Untersuchung''. Kanzler, München 1986 (Documenta naturae, Nr. 34).

* Heinz Felber: ''Fischerei, Fischereigewerbe. II. Ägypten''. In: ''[[Pauly-Wissowa|Der Neue Pauly]]'' Band 4 (1998), Sp. 527.

* [[Ingrid Gamer-Wallert]]: ''Fische und Fischkulte im Alten Ägypten''. Harrassowitz, Wiesbaden 1970 (Ägyptologische Abhandlungen, Bd. 21), ISBN 3-447-00779-6.

* [[Dietrich Sahrhage]]: ''Fischfang und Fischkult im Alten Ägypten''. von Zabern, Mainz 1998 ([[Kulturgeschichte der Antiken Welt]], Bd. 70), ISBN 3-8053-1757-3.