Kiel registrite je 19:57, 28 sep. 2011 redakti Mutichou (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 3 058 redaktoj lingvoj ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 19:56, 21 okt. 2011 redakti malfari Mutichou (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 3 058 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 31: '''Vanuatuo''', oficiale '''Respubliko de Vanuatuo''' ([[Bislama lingvo\|bislame]] ''Ripablik blong Vanuatu'', [[Angla lingvo\|angle]] ''Republic of Vanuatu'', [[Franca lingvo\|france]] ''République du Vanuatu''), estas [[Oceanio\|oceania]] ŝtato en [[Melanezio]], en la [[Korala Maro]] ([[Pacifika Oceano]]). Ĝi estas [[insularo]] konsistanta el [[Listo de insuloj de Vanuatuo\|83 insuloj]], plejparte vulkanaj. En la insularo unue loĝis melanezianoj. Eŭropanoj malkovris ĝin en [[~~1605~~1606]] kiam alvenis [[Pedro Fernandes de Queirós]] al la insulo [[Espiritu Santo]]. Nomita ~~''Novaj~~“Novaj [[Hebridoj]]''” post [[James Cook]], la insularo spertis [[koloniigo]]n de eŭropanoj inter la [[18-a jarcento\|18-a]] kaj [[19-a jarcento]]j. En [[1904]], [[Francio]] kaj [[Britio]] decidis kunregi ĝin: de [[1906]] ĝis [[1980]], Novaj Hebridoj estis la sola [[kolonio]] regata de du landoj. En 1980, ĝi sendependiĝis kaj eknomiĝis Vanuatuo. == Geografio == Linio 37: Vanuatuo troviĝas en la [[Korala Maro]], {{unuo\|1750\|km}} oriente de [[Aŭstralio]] kaj {{unuo\|540\|km}} nordoriente de [[Nov-Kaledonio]]. Pro ĝi insuleco, Vanuatuo ne havas landlimojn, sed havas marajn limojn kun [[Salomonoj]] norde, [[Francio]] (ĉe [[Nov-Kaledonio]]) sude kaj [[Fiĝioj]] oriente. ~~Sur la insularo troviĝas la vulkano [[Manaro]].~~ [[Biogeografio\|Biogeografie]] Vanuatuo situas en la [[Aŭstralazia ekozono]] laŭ la [[tipologio]] de la Monda Natur-Fonduso ([[WWF]]). Ĝi entenas la [[ekoregiono]]n: [[Vanuatuaj pluvarbaroj\|Vanuatuajn pluvarbarojn]]. Linio 43: === Insularo === {{Ĉefartikolo\|Listo de insuloj de Vanuatuo}} [[Dosiero:Satellite image of Vanuatu in October 1998.jpg\|thumb\|left\|Satelita foto de Vanuatuo]] La tuta teritorio de Vanuatuo estas insularo konsistanta el 81 insuloj, plus du ([[insulo Matthew]] kaj [[Insulo Hunter\|Hunter]]) kiuj estas kontestataj de [[Francio]] (kiu konsideras ilin parto de [[Nov-Kaledonio]]). La insularo estas preskaŭ {{unuo\|900\|km}} longa, laŭ nord-suda akso, kaj kovras areon de pli ol {{unuo\|12000\|km\|2}}. La tri plej grandaj insuloj estas [[Espiritu Santo]], [[Malekula]] kaj [[Efate]]. Preskaŭ ĉiuj insuloj estas [[Vulkano\|vulkanaj]]. Pluraj el la vulkanoj estas neaktivaj, sed kelkaj estas daŭre aktivaj, ekzemple la vulkano [[Yasur]] sur la insulo [[Tanna (~~insulo~~Vanuatuo)\|Tanna]] aŭ [[Manaro]] en [[Ambae]]. La insulo [[Lopevi]] estis iam loĝata, sed ĝia loĝantaro estis movita al [[Epi]] pro la danĝero de ĝia vulkano. === Loĝantaro === Vanuatuo havas {{formatnum:234023}} loĝantojn<ref name="loĝantaro" /> kutime nomataj ''Ni-Vanuatu'', kiuj plejparte estas praloĝantoj ([[Melanezio\|Melanezianoj]] kaj [[Polinezio\|Polinezianoj]]). Aliaj loĝantoj venas de aliaj pacifikaj insuloj, [[Eŭropo]] kaj [[Azio]]. ~~Multaj~~La loĝantoj plejparte vivas en vilaĝoj; la lando havas nur du urbojn: la ĉefurbon [[Portvilao]] sur la insulo [[Efate]] kaj [[Luganville]] sur [[Espiritu Santo]]. === Administraj dividoj === {{Ĉefartikolo\|Provincoj de Vanuatuo}} [[Dosiero:Vanuatu provinces.svg\|thumb\|upright\|Mapo de la provincoj]] Vanuatuo estas dividita en ses provincoj ekde la jaro 1994. Tiuj provincoj (kaj ties ĉefaj insuloj) estas, de nordo al sudo: ~~[[Torba (Vanuatuo)\|Torba]], [[Sanma]], [[Penama]], [[Malampa]], [[Shefa]] kaj [[Tafea]].~~ * [[Torba (Vanuatuo)\|Torba]] ([[Torres-insularo]], [[Banks-insularo]]), * [[Sanma]] ([[Espiritu Santo]], [[Malo (Vanuatuo)\|Malo]]), * [[Penama]] ([[Pentecost]], [[Ambae]], [[Maewo]]), * [[Malampa]] ([[Malekula]], [[Ambrym]], [[Paama]]), * [[Shefa]] ([[Shepherd-insularo]], [[Efate]]), * [[Tafea]] ([[Tanna (Vanuatuo)\|Tanna]], [[Aniwa (Vanuatuo)\|Aniwa]], [[Futuna (Vanuatuo)\|Futuna]], [[Erromango]], [[Aneityum]]). == Historio == En Vanuatuo komencis loĝi [[Melanezio\|melaneziaj]] popoloj inter 45000 a.K. kaj [[15-a jarcento a.K.\|1500 a.K.]] ([[Lapita kulturo]]). La unua eŭropano, kiu malkovris la insularon, estas la portugalo [[Pedro Fernandes de Queirós]] en 1606. == Politiko == Linio 65 ⟶ 77: == Kulturo == === Lingvoj === Vanuatuo havas tri oficialajn lingvojn: la [[Bislama lingvo\|bislaman]], la [[Angla lingvo\|anglan]] kaj la [[Franca lingvo\|francan]]. Kvankam sufiĉe malmultaj vanuatuanoj parolas la francan kaj la anglan, la bislama (angla-baza kreola lingvo) estas la komuna lingvo de la insularo. Krome, Vanuatuo havas la plej grandan lingvan densecon de la mondo: pli ol cent indiĝenaj lingvoj estas parolataj tie<ref>{{Citaĵo el la reto Linio 80 ⟶ 92: \| alirmonatotago = 28-an de septembro \| alirjaro = 2011 \| date = 2011-06-01}}</ref>. Tiuj lingvoj plejparte ne estas minacataj de la bislama (kvankam ili pruntas vortojn el ĝi), krom en la urboj, kie ĝi fariĝas la ĉiutaga lingvo de la loĝantoj. ~~\| date = 2011-06-01}}</ref>.~~ === Interesaj informoj === La {{daton\|8\|decembro}} [[2009]] la aborigena tribo loĝanta en Vanuatuo oficiale pardonpetis al posteuloj de la [[Britio\|brita]] [[misiisto]] [[John Williams (misiisto)\|John Williams]]. Li envenis al la insulo [[Erromango]] en [[1839]] kune kun sia parulo ''John Harris'' por konverti al [[kristanismo]] lokajn loĝantojn, sed ambaŭ estis mortigitaj kaj manĝitaj de tiuj. Por partopreno en la ceremonio en Vanuaton elveturis prapranepo de la misiisto kaj 17 liaj parencoj. Aborigenoj kredas, ke ĉi tiu rito forigos de ili la antaŭlongan [[malbeno]]n.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/australiaandthepacific/vanuatu/6756656/Tribe-apologises-for-eating-British-missionary.html Tribe apologises for eating British missionary] {{en}}</ref><ref>[http://www.lenta.ru/news/2009/12/08/sorry/ Племя туземцев извинилось за убийство миссионера] {{ru}}</ref> == Referencoj == {{projektoj\|commonscat=Vanuatu}} <references /> ~~{{Referencoj}}~~ {{Komunumo de Nacioj}}

Vanuatuo: Malsamoj inter versioj