Dido: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Nuligis version 3897971 de Rezabot (kontribuoj, diskutpaĝo) |
e Nuligis version 3892439 de 174.114.226.161 (kontribuoj, diskutpaĝo) |
||
Linio 1:
{{Taksonomio korektita
|koloro=pink
|nomo=Dido
|troveblo de fosilioj=Moderna
|priskribo de dosiero= Rekonstruita dido ĉe Muzeo de Natura Historio de universitato [[Oksfordo]].
|statuso= FOR
|statusa sistemo=iucn3.1
|formortinta=frua [[17-a jarcento]]
|dosiero=Dodo 1.JPG
|dosiero larĝo=300px
|regno=[[Animaloj]] ''Animalia''
|regno2=animalo
|filumo=[[Ĥorduloj]] ''Chordata''
|klaso=[[Birdoj]] ''Aves''
|ordo=[[Kolomboformaj]] ''Columbiformes''
|familio=[[Kolombedoj]] ''Columbidae''
|subfamilio=[[Rafedoj]] ''Raphinae''
|genro='''''Raphus'''''
|genro aŭtoritato=[[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1760
|specio='''''R. cucullatus'''''
|binomo=''Raphus cucullatus''
|binomo aŭtoritato=([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
|sinomimo=
* ''Struthio cucullatus'' <small>Linnaeus, 1758</small>
* ''Didus ineptus'' <small>Linnaeus 1766</small>
|range_map=DodoRangeMauritius.gif
|range_map_width=250px
|range_map_caption=Antaŭa vivloko (ruĝa)}}
'''Dido''' aŭ '''dodo''' (''Raphus cucullatus'') estas [[formorto|formortinta]], [[neflugkapabla birdo]], vivinta sur insulo [[Maŭricio]] ĝis la fino de la 17-a jarcento.
Ĝi estas unu el la tri specoj, formantaj la familion didedoj (''Raphidae'' aŭ [[Rafedoj]]). Oni listigas la dido-familion en la sistematiko plej ofte al ordo de la kolomboformoj (''Columbiformes''), sed malofte oni apartigas ĝin al memstara ordo (''Raphiformes''). La du aliaj specioj estis – vivintaj simile sur insuloj de la [[Hinda Oceano]] - du ermitkolomboj (''R. solitarius'' kaj ''Pezophaps solitaria'').
La birdojn ekrigardis (kaj notis pri tio) unuafoje portugalaj maristoj en ĉ. 1507 kaj dum 2 jarcentoj ekstermis la birdon la homoj kaj la kunportitaj hejmaj bestoj. La dido formortis en 1681, la reunia ermitkolombo en 1746, la rodriguesa ermitkolombo en ĉ. 1790.
La dido estis pli granda ol meleagro, ĉ. 23 kg. La plumaro estis blugriza, la kapo granda, la beko nigra, hoka, kun ruĝeta kovraĵo. La flugilo estis eta, senutila, la kruro estas dika, flava kaj pugopinte, starante plumvosto.
La [[Reunia ermitkolombo]] estis blanka versio de dido. La bruna [[Rodrigesa ermitkolombo]] estis pli alta kaj maldika, kun pli malgranda kapo, senhoka beko.
Ĉiu restaĵo de dido estas kapo kaj kruro en [[Oksfordo]], kruro en la [[British Museum]], kapo en [[Kopenhago]] kaj pliaj en diversaj muzeoj. Oni trovis pluajn ostojn dum la jaro [[2006]].
Ĝi estis simbolo de la senbrida homa agado kontraŭ la medio, [[formorto]] de [[specio]]j.
== [[Etimologio]] ==
<!--
Ne estas konata, kial Esperanto uzas la vortformon [[dido]] anstataŭ la pli internacia formo [[dodo]]. Dum la formo dido estas okupata ankaŭ por aliaj signifoj, la formo dodo estas malplena por la birdo. Eble okazis iam preseraro dum publikigo de PIV kaj tio registriĝis ĉie. Kelkaj e-parolantoj uzas do la pli internacian formon dodo, kiu estas akceptebla laŭ la 15-a regulo. Plej verŝajne plimulto de la novaj esperantistoj sen PIV serĉus por la formo dodo.
-->
La esperanta vortformo '''dido''', uzata anstataŭ la pli internacia formo '''dodo''', devenas de latina sinonimo '''''Didus ineptus''''' (Linnaeus, 1766), uzata nur en la 18-a jarcento.
== Vidu ankaŭ ==
* [[Dodo]] (biero)
== Eksteraj ligiloj ==
* [http://dodocartoon.pagesperso-orange.fr/ The Dodo Cartoon Blog]
* [http://www.flickr.com/groups/didusineptus/ foto-grupo "Didus Ineptus" ĉe Flickr.com]
[[Dosiero:ExtinctDodoBird.jpeg|thumb|left|Ĉi tiu 1651 bildo de dido de [[Jan Savery]] estas bazita de 1626 pentraĵo de [[Roelant Savery]], farita de preservita kaj remburita specimeno. Notu ke ĝi havas du maldekstrajn krurojn kaj la birdo estas trodika de domeco]]
[[Dosiero:Alice par John Tenniel 09.png|none|thumb|[[La aventuroj de Alicio en Mirlando]], Ilustraĵo de John Tenniel (1865)]]
{{Commons|Raphus cucullatus}}
[[Kategorio:Formortintaj birdoj]]
[[Kategorio:Kolombedoj]]
{{LigoElstara|hr}}
{{LigoElstara|nl}}
{{LigoElstara|sr}}
{{LigoLeginda|id}}
[[ar:دودو]]
[[az:Dodo]]
[[bg:Додо]]
[[bn:ডোডো পাখি]]
[[bo:སྦྲོ་སྦྲོ།]]
[[br:Dodo]]
[[ca:Dodo]]
[[cs:Dronte mauricijský]]
[[da:Dronte]]
[[de:Dodo]]
[[el:Ντόντο]]
[[en:Dodo]]
[[es:Raphus cucullatus]]
[[et:Dodo]]
[[eu:Dodo]]
[[fa:دودو]]
[[fi:Mauritiuksendodo]]
[[fr:Dodo (oiseau)]]
[[gl:Dodo]]
[[he:דודו אפור]]
[[hi:डोडो]]
[[hr:Dodo]]
[[ht:Dodo]]
[[hu:Dodó]]
[[ia:Dodo]]
[[id:Dodo]]
[[io:Dronto]]
[[is:Dúdúfugl]]
[[it:Raphus cucullatus]]
[[ja:ドードー]]
[[kn:ಡೋಡೋ]]
[[ko:도도]]
[[lmo:Raphus cucullatus]]
[[lt:Drontas]]
[[lv:Dodo]]
[[mk:Додо]]
[[ml:ഡോഡോ]]
[[mn:Дронт]]
[[mr:डोडो]]
[[ms:Dodo]]
[[nds:Dodo]]
[[nl:Dodo]]
[[nn:Dronte]]
[[no:Dodo]]
[[nrm:Dodo]]
[[oc:Raphus cucullatus]]
[[pl:Dront dodo]]
[[pt:Dodó]]
[[ro:Pasărea Dodo]]
[[ru:Дронты]]
[[sh:Dodo]]
[[simple:Dodo]]
[[sk:Dront nelietavý]]
[[sl:Dodo]]
[[sr:Додо]]
[[sv:Dront]]
[[sw:Dodo (ndege)]]
[[ta:டோடோ]]
[[th:โดโด้]]
[[tr:Dodo]]
[[uk:Дронт]]
[[ur:ڈو ڈو]]
[[vi:Dodo]]
[[zh:渡渡鸟]]
[[zh-min-nan:Dodo]]
[[zh-yue:嘟嘟鳥]]
| |||