|
'''Ekzistadismo''' aŭ '''Ekzistismo''' estas [[filozofio|filozofia]] tendenco, kiu insistas, ke la estado de ĉiu homa [[individuo]] havas specifan valoron, kaj ke tiu estadon karakterizas necerteco. Ĝi do oponas kontraŭ asertoj de [[klerismo]] kaj [[ideismo]]. Laŭ la ekzististoj la [[homo]] devas fronti al bazaj [[problemo]]j kaj temoj. Al ili apartenas anksio, teruro, [[libero]], [[konscio]] pri ekzisto, [[vivo]] kaj [[morto]]. Ilin oni ne povas forigi, redukti aŭ klarigi laŭ la maniero de la [[naturscienco]]j. Neniel eblas liberiĝi de tiuj problemoj de la ekzisto.
Ŝlosilajn ideojn de la ekzistismo esprimas la frazoj "La homo estas ĝia ekzisto." kaj "La estado antaŭeniras la esencon."
[[Martin Heidegger]] diris, ke la homo estas "ĵetita en ekziston", per aliaj vortoj: elmetita al la ekzisto.
La ekzistismo estas ne nur aperaĵo filozofia, sed ekokupis spacon larĝan kaj signifoplenan ankaŭ en la literaturo kaj en aliaj artoj. Krome ĝi influis la kutimojn de la homoj.
Homoj estas elmetitaj en, aŭ enLaŭ la vortojekzistismo dehomoj la filozofo [[Martin Heidegger]], "ĵetitaj" en ekzistecon. Ekzistadistoj konsideraspovas esti ĵetatajkomprenataj ennur ekzisteconel estila antaŭ olinterno, kaj la horizontopere de la kuntekstorealaĵoj de,kaj ajn aliaj pensoj aŭ ideoj de homoj aŭ difinoj de ilin memdilemoj, kekiujn ili kreas. Tiu estas parto de la signifo de la asertaĵo de [[Jean-Paul Sartre]]spertas, unune de la fondintoj de Ekzistadismodeekstere, "ekzisteco estas antaŭa ol esenco." Ekzistadismo konceptas Estecon kiel ion, kio povas esti komprenata nur per kaj en rilato al tiuj bazaj karakterizaĵojpere de homasciencaj ekzisteco.teorioj Por Ekzistadismo, homoj povas esti komprenataj nur depri la interno, en terminoj de iliaj vivatajhomo kaj spertatajties realeco kaj dilemojvivo, nekorpo de la ekstero, en terminoj de vivscienca, psikologa, aŭ alia scienca teorio de homakaj naturopsiko. Ĝi emfazas agadon, liberecon, kaj decidon kiel fundamentoj de la homa ekzisteco kaj estas fundamente kontraŭ la [[raciismo|raciisma]] tradicio kaj pozitivismo. Do, ĝi rezonas kontraŭ difinoj de homoj ĉu kiel primare raciaj, sciaj estaĵj kiuj rilatas al realeco primare kiel objekto de scio aŭ kies ago povas aŭ devas esti reguligata per raciaj principoj, aŭ kiel estaĵoj kiuj povas esti difinataj en terminoj de ilia konduto kiel ĝi ŝajnas aŭ estas studata per aliaj personoj. Pli ĝenerale, ĝi malakceptas ĉiujn okcidentajn difinojn de Esteco en terminoj de racia principo aŭ esenco aŭ kiel la plej ĝeneralan trajton ke ĉio havas komune. Ekzistadismo inklinas konsideri homojn kiel subjektojn en indiferenta, objekta, ofte ambigua, kaj "absurda" universo en kiu signifeco ne estas provizata per la natura ordo, sed pli ĝuste povas esti kreata, tamen portempe kaj malfirme, per la agoj kaj interpretoj de homoj.
== Listo de ekzistadismaj verkistoj ==
|
