Leĝoj de Newton pri movo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e robota forigo de: as:নিউটনৰ গতিৰ সুত্ৰ (deleted), sh:Newtonovi zakoni gibanja (deleted) |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto: id:Hukum gerak Newton estas artikolo leginda; cosmetic changes |
||
Linio 7:
==Graveco de la leĝoj de Newton pri movado==
::''Naturo kaj leĝoj de Naturo kuŝis kaŝite en la nokto;''
::''Dio diris, estu Neŭtono! Kaj ĉio estis lumo.''
La leĝoj de Newton pri movado, kune kun lia leĝo de [[gravito|universala gravito]] kaj la matematikaj teknikoj de [[kalkulo]], proviziis unuafoje por unuiĝinta kvanta eksplikado de larĝa amplekso de fizikaj fenomenoj tiel kiel: la movado de ĝirantaj korpoj; movado de korpoj en [[fluido]]j; [[eco]]j; movado sur klinita ebeno; movado de pendolo; la [[tajdo]]j la orbito de la [[luno]] kaj la [[planedoj]]. La [[konserva leĝo]] de [[movokvanto]], kiun Neŭtono derivis kiel korolario al lia dua kaj tria leĝoj estis la unua [[konserva leĝo]] malkovrita.
Linio 19:
Alternativaj formuladoj:
* ''La [[centro de maso]] de ĉiuj korpoj kontinuas en sia senmova stato aŭ en stato de senŝanĝa movado laŭ [[rekto|rekta]] [[linio]], alie ol se ĝi estas devigita ŝanĝi tiun staton de forto impresita al ĝi.'' Originala formulado de Neŭtono latinlingve: ''Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus a viribus impressis cogitur statum illum mutare.''
* ''La [[centro de maso]] de korpo restas senmova, aŭ moviĝas laŭ rekta linio (kun konstanta rapido) krom se surefikita de neta ekstera forto.''
En kalkulusa notado, tio esprimiĝas kiel <math>\frac{d}{dt}\mathbf{v} = \mathbf{0}</math>
Linio 33:
;Alternativaj Formulacioj:
* ''La kvanto de ŝanĝo de [[movokvanto]] estas proporcia al la neta forto aganta sur objekto kaj iras laŭ la direkto de la neta forto.''
* ''La [[akcelo]] de objekto kun konstanta maso estas proporcia al la rezultanta forto aganta sur ĝi.''
Tiuj ĉi formulacioj povas esprimiĝi matematike per la sekvaj manieroj:
Linio 42:
kie
* <math> \mathbf{F} </math> estas la [[Forto (fiziko)|forto]] aganta,
* <math> m </math> estas la [[maso]] de la koncerna objekto,
* <math> \mathbf{a} </math> estas la objekta [[akcelo]],
* <math> \mathbf{v} </math> estas la objekta [[rapido]], kaj
* <math> \mathbf{p} = m\mathbf{v} </math> kune nomiĝas la objekta ''[[movokvanto]]''.
Tiu ĉi ekvacio esprimas ke:
* ju pli granda la neta forto sur objekto, des pli granda estas la ŝanĝo de movokvanto.
La kvanto ''m'', aŭ maso, en la ekvacio estas karakterizo de la objekto. Por objekto kun konstana maso ''m'', ju pli granda neta forto aganta sur la objekto, des pli granda estas la ŝanĝo de akcelo. Tiu ĉi ekvacio do malrekte difinas la koncepto de maso.
Linio 68:
==La tria leĝo de Newton pri movado: La Leĝo de Reciproka Agado==
* ''Kiam ajn unu korpo efikas per forto sur dua korpo, la dua korpo efikas per egala kaj kontraŭa forto sur la unua korpo.''
* ''Movokvanto konserviĝas.''
La tre kutima formulacio "por ĉiu ago estas egala kaj kontraŭa reago" devus esti evitata, ĉar ĝi estas, plej favore, ambigua kaj konfuziga. Pli bona formulacio estus ke kiam ekzistas forton agantan sur korpo A, pro alia korpo B, ekzistas ankaŭ reciprokan forton agantan sur korpo B pro la ekzisto de korpo A.
Linio 96:
==Referencoj==
* Marion, Jerry and Thornton, Stephen "Classical Dynamics of Particles and Systems" Harcourt College Publishers, 1995
==Vidu ankaŭ jenon==
* [[Fizika relativeco]], [[Ĝenerala Relativeco]]
* [[Fiziko]]
* [[Mekaniko]]
<gallery>
Dosiero:Newtons laws in latin.jpg|<!-- thumb|left|180px|en:Newton's first and second laws, in Latin, from the original 1687 edition of the [[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica|Principia Mathematica]]. en→eo:(Neŭtono (unuo), Neŭtono)'s unua kaj (sekundo, vikipediista diskuto:Rob Hooft, sekundanto, subteni, dua) (juroj, leĝoj), (in, en) (Latina lingvo, Latino), (de, ek de, el) la originala 1687 redakcio (da, de) la [[_Philosophiae_ _Naturalis_ _Principia_ _Mathematica_|_Principia_ _Mathematica_]]. -->
Linio 109:
[[Kategorio:Fiziko]]
{{LigoLeginda|id}}
[[af:Newton se bewegingswette]]
| |||