Termodinamiko: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto: sv:Termodynamik estas artikolo elstara; cosmetic changes |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
La '''termodinamiko''' estas la parto de [[fiziko]] aŭ [[fizika kemio]] pri makroskopa priskribo de sistemoj kun multegaj nombroj de mikroskopaj [[grado de libereco|gradoj de libereco]] per makroskopaj propraĵoj de tiaj sistemoj kiel [[temperaturo]], [[volumeno]], [[premo]], ktp.
Gravan parton de la termodinamiko konsistigas la teorio pri '''maŝinoj''', kiuj transformas [[varmo]]n al [[mekanika energio]]. Tiaj [[maŝino]]j estas la [[vapormaŝino]], la [[gasturbino]] kaj la [[eksplodmotoro]] (ekz. [[karbura motoro]] aŭ [[dizela motoro]]). Ĉar [[kemio|kemia]] energio ĝenerale estas facile transformebla al [[varmeca energio]] (ĉiuj [[energiformo]]j strebas al ĝi), la [[transformo]] de [[kemia energio]] al mekanika aŭ [[elektro|elektra energio]] ofte pasas tra varmeca energio, tamen ne necese.
== Historio ==
[[Dosiero:Eight founding schools.png|thumb|400px|
La termodinamiko estis kreita precipe dum la [[19-a jarcento]]; gravaj reprezentantoj de ĝi estis la fizikistoj [[James Prescott Joule]], [[Nicolas Léonard Sadi Carnot]], [[William Thomson|Lordo Kelvin]], [[Willard Gibbs]], [[Julius Robert Von Mayer]] kaj [[Hermann von Helmholtz]].
La termodinamiko priskribas multajn gravajn procezojn sur [[makroskala nivelo]], pere de la ecoj ''[[premo]]'', ''[[volumeno]]'', ''[[temperaturo]]'',
La termodinamiko ne okupiĝas pri la mikrosopaj strukturoj de la materio. Tamen la [[statistika mekaniko]], kiu ja okupiĝas pri la mikroskopaj strukturoj, surbaze de [[mikroskopa fiziko]] konfirmas la [[aksiomo]]jn de termodinamiko, almenaŭ laŭ ia statistika senso.
Linio 17 ⟶ 15:
'''Termodinamika sistemo''' havas makroskope mezureblajn kvantajn propraĵojn ('''termodinamikajn variablojn'''). Ekzemple, sistemo de ideala gaso havas la [[volumeno]]n <math>V</math>; sistemo de gaso en <math>n</math> ĉambroj apartigitaj de vandoj konduktantaj varmon havas la volumenojn <math>V_1,V_2,\dots,V_n</math>; sistemo de [[paramagnetismo|paramagneta]] gaso havas la volumenon <math>V</math> kaj la [[magnetado]]n <math>M</math>. Krome, la sistemo havas la energion <math>U</math>.
La variabloj kun la energio difinas koordinatan spacon ([[sternaĵo (matematiko)|sternaĵon]]) <math>M</math>; la makroskopa stato de la sistemo estas punkto sur tiu ĉi spaco. '''Termodinamika procezo''' ŝanĝas tiajn propraĵojn laŭ difinita maniero. Procezo estas aŭ '''inversigebla''' (kelkfoje '''kvazaŭstatika''') aŭ '''neinversigebla'''. Inversigebla procezo estas kurbo sur <math>M</math>. (Termodinamika) '''maŝino''' estas cikla
Procezo estas:
* '''[[
* '''izo-<math>X</math>a''' se ĝi ne ŝanĝas la variablon <math>X</math>. Ekz: [[izovolumena procezo]], [[izoprema procezo]], [[izotemperatura procezo]].
Linio 47 ⟶ 45:
=== Interna energio kaj la unua leĝo de termodinamiko ===
Ekzistas kvanto, la '''
:<math>\operatorname d\!U=\delta Q-\delta W</math>.
Tiu ĉi estas la [[unua leĝo de termodinamiko]]; esence, tiu ĉi leĝo estas reesprimo de la leĝo de konserviĝo de energio.
Linio 88 ⟶ 86:
==== Entropio kaj la Teoremo de Clausius ====
Laŭ '''teoremo de Clausius''', pruvita per la dua leĝo, ĉiu ajn maŝino (cikla termodinamika procezo) <math>\mathcal P</math> verigas la jenan malegalaĵo:
:<math>\oint_{\mathcal P}\frac{\delta Q}T\
La kvanto nulas ekzakte se la procezo estas inversigebla. Oni povas difini, do, la
:<math>\operatorname dS=\delta Q/T</math>
ĝis iu adicia konstanto. Do la teoremo de Clausius fariĝas:
| |||