|
[[Kategorio:Esperanto-gazeto]]
[[Kategorio:Scienco]]
Estimata Redakcio!
Nun mi sendas al vi iun lingvistikan artikolon, kiun mi permesas por vi aperigi en la Scienca Revuo. Chu ghi intereos vin?
Salutante
Szabadi Tibor el Hungario
(ne publika: mia retadreso por vi: szatibor@pro.hu
Jen la artikolo:
<aut>SZABADI Tibor</aut>
<t><d>Pri la etna lingvo cigana</d></t>
Mi mem kun tiuj konsentas, kiuj tiel opinias, ke la cigana(j) lingvo(j) estas ETNA(J). Dume Esperanto estas internacia, eĉ pli da uzantoj ĝi havas mondskale.
Ekzemple la lingvo ESPERANTO ĉeestas en 115 landoj… pripensu tion.
Jes, ni devas paroli, okupiĝi pri la komparo de lingvoj, pri tiuj, kiuj tute ne estas kompareblaj, kio koncernas la ciganan k Esperanton. Aŭ estas tiuj „malsaĝuloj”, kiuj <d>vole</d> komparas ilin…?! Tiun respondon ne mi devos doni.
Sed mi ŝatus voki la atenton al ĉiuj, kiuj iom interesiĝas pri la cigana ol lingvo. Laŭ iuj, ne ĝustaj kunkalkuloj en Hungario vivas 10%-a da loĝantoj, kiuj povas esti cigan-devenaj. Do sufiĉe malalta kvanto, se ni rigardas la tutlandan loĝantaron. Tamen jam longatempe oni nenion alian aŭdas en la televido k radio, k legas en ĵurnaloj, ke tiu etno <d>grave</d> determinas eĉ influas la hungarlandan loĝantaron… Ĉu vere?
Do pri la cigana lingvo:
Tiu lingvo havas multajn dialektojn, kiujn oni uzas nur en parolo k estas tri, kiuj havas <d>skriban</d> formon en Hungario. Ĉe miaj manoj estas tri vortaroj, kiuj enhavas ne vastan vortkolekton. Pri kiuj mi temas?
<ss/>Jen:
1, Romano Rácz Sándor - Kárpáti cigány - Magyar, Magyar - Kárpáti cigány szótár és nyelvtan (Karpata Cigana - Hungara k inversa vortaroj k gramatiko), Balassi Kiadó, Budapest, 1994, 125x184 mm, 136 p. ISBN 963 7873 78 3
2, Rostás-Farkas György / Karsai Ervin - Cigány - Magyar, Magyar - Cigány szótár (Cigana-Hungara k inversa vortaroj), Kossuth Könyvkiadó, 1991, 128x205 mm, 318 p. ISBN 963 09 3495-7
3, Varga Ilona - Beás - Magyar, Magyar - Beás szótár (Beaŝa - Hungara k inversa vortaroj), Konsept-H Kiadó, MKM engedély száma: 44881/96, 172x243 mm, ISBN 963 8332 557
Por komparo staru nun ĉi tie kelkaj vortoj el la tri ciganaj lingvoj:
<d>hungara Esperanto karpat-cigana cigana beaŝa</d>
ágy lito o than, o vodro pato, vodro pát
aki kiu ako kon sinyé
arc vizaĝo i chham musura ubráz
bolha pulo i pushum pishom purik
cipő ŝuo o kamashli papuka cipiljis
doktor doktoro o doktori doktori, sastyari duktor
egér muso o egeri shimijako, mucuri sudik
fáj doloras dukhal dukhal daré
gomb butono o gombo kochak bomb
hús viando o mas mas kárnyé
ide ĉi tien addya kathe áis
igen jes ōja ova, haj da
jegy bileto o jedyo somno biljég; nyég
K mi ankoraŭ povus vicigi la vortojn, esprimojn.
Tie venas mia demando. Kiun <d><k>ciganan</d></k> oni eklernu, elektu, kiu povus esti la determina? Oni ankoraŭ ne estas kapablaj kompreni unu la alian, kiel ili povus reprezenti la tutan hungarlandan ciganaron? Povas esti, ke ilia perantlingvo (<k>Esperanto</k>) estas la hungara. Ĉu el inter ili ĉiuj konas la hungaran?
Tie envenas alia demando. Oni <d><k>devigas</d></k> ĉe ni lerni la <ss/>anglan, kiel pli frue la rusan… Sed kiun anglan? Se oni ŝaltas la komputilon ĝi montras en sia lingva programo ĉ. 14 <d><k>diversajn</d></k> anglajn! Kiujn la maŝino estas kapabla ekkoni. Estas simila la situacio ĉe la germana, hispana, franca, araba ktp. Kontrolu la komputilon…
Nu tio ne povas okazi ĉe <d>ESPERANTO</d>, malgraŭ tio, ke mondskale estas uzata de multaj etnoj (nacioj), ankoraŭ eĉ, se mankas kelkaj vortoj en la plej nova PIV…
Ĉu vere? Ni esperantistoj nur plendi estas kapablaj…
Pripensu tion, k ek al disvastigo de Esperanto!
Szabadi Tibor
verkotradukinto, amatora lingvisto
ano de AIS
| 