|
'''Masoretoj''' ([[Hebrea lingvo|hebree]]: בעלי המסורה = ''ba'alei hamasorah''), estis erudiciuloj kaj kopiistoj hebreaj kiuj seniterrompe de la [[jarcento|-2]] ĝis la [[9-a jarcento]]j, aparte en la du lastaj, kuniĝis en la urboj [[Tiberiado]] kaj [[Jerusalemo]] kaj kiel en [[Babilono]] por studi kaj sistemigi la “[[Tanaĥo]]n kaj la tutan bBiblionBiblion. Ili procedis celante trovi la originan tekstojn kaj elimini ĉion netian: aldonoj, glosoj, malpefektaĵojmalperfektaĵoj enŝovitaj de kopiistoj kaj akumunilitajakumulitaj laŭlonge de la jarcentoj, kaj tiel ili revizis plurfojplurfoje kaj diverskrietriediverse la tutatutan hebrean Biblion rekuperante, foje, tekstojn ankaŭ el versioj nehebreaj.
Tiun taskon, pratikepraktike, antaŭe plenumis la “Soferim” de la Templo”Templo.
Ili akompanis la tekston kun statistikajnstatistikaj notojnnotoj kun la celo faciligi la kontrolon de la kopioj, kiel ekzemple la individuigon de la centraj vortoj de ĉiu libro kaj la nombron de la vortoj de la teskto kaj eĉ de literoj ĉeestaj en la samo.
Krom tio, masoretoj inventis sistemon, kvankam ne unikan, por doti la la vortajn konsonantojn per la vokaloj kiuj en la origina hebrea lingvo ne aperis: tiu vokaligo permesis uniformecon en la provoncoprononco sed generis ankaŭ kelkajn interpretajn problemojn pro la motivo ke la konsonantoj povas esti akompantajakompanataj per vokaloj malsamaj kun modifo de la senco. Ekzemple, la tetragramo י*ה*ו*ה (mi estas kiu estas) (yod) ה (heh) ו (vav) ה (heh) estas vokaligita diversmaniere kun plue la nescio pri la originaj sonoj.<ref>Se, eĉ surface eniri en la diskuton pri la tetragramo kiel definitiva kaj deviga nomo de Dio, surfaciĝas la rezonado ke se vere Dio intencis ke tiu estu sia nomo, kial oni ne konservis kaj trandonistransdonis la ekzatan eldiron?</ref>
La plej fama el tiuj kodesojkodeksoj estas tiu de [[Aaron ben Moses ben Asher]] de la 9-a jarcento. FamaFamas snakaŭankaŭ tiu de Alepo kie ero vodeblasvideblas en la suba bildo.<ref>[http://aleppocodex.org/links/8.html] Historio pri la Kodekso Alepo.</ref>
[[Dosiero:Aleppo Codex (Deut).jpg|thumb|[[Codex Aleppo|Kodekso Alepo]]: folio de la kodeso Alepo (10-a jarcento) masore vokaligita.]]
[[Dosiero:Aleppo Codex (Deut).jpg|thumb|[[Codex Aleppo|Kodekso Alepo]]: Tanaĥa teksto “masore” vokaligita. (Kodekso Alepo de la 10-a jarcento).
[[Archivo:Aleppo Codex (Deut).jpg|thumb|[[Codex Aleppo]]: [[Tanaj|Biblia hebrea]] del [[siglo X]] con puntuación Masorética.]]
Sume la laboro de la masiretoj kontribuis, eble laŭ fundamenta maniero, por la savo de la integreco de la teksto laŭlonge de la Mezepoko ĝis la permaĥina preso.
| 