C4-tipa fotosintezo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e robot Modifying: en |
AAld: + 4 bildoj |
||
Linio 4:
==C4-plantoj==
Kun grandiĝo de la oksigenprodukta [[fotosintezo]] antaŭ ĉ. 1,5 miliardojn da jaroj, la atmosfero riĉiĝis je [[oksigeno]]. La karbondioksid-fiksanta [[enzimo]] ([[rubisko]]) katalizas en – cetere tre grava – kromreakcio ankaŭ la fiksadon de oksigeno. Ĉar la emo de rubisko por fiksado de karbondioksido ne kreskas kun la altiĝinta temperaturo, tio kaŭzas problemon en la sekaj, varmaj regionoj. Tie la plantoj evoluis alternativan meĥanismon por karbondioksida fiksado.
La C4-plantoj havas alian strukturon ol tiu de C3-plantoj: la liverantajn faskojn ĉirkaŭas parenkimo el pli grandaj ĉeloj. La kloroplastoj de tiuj ĉeloj estas malriĉaj je granoj (latine grana), fakte entenas nur stomaj tialkoidojn (manaks eĉ la 2-a fotokemia sistemo), sed la aktivado de Calvin-ciklo estas tre granda kaj oni povas rimarki akumuliĝon de [[amelo]]. Ekster la grandaj faskaj ĉeloj troviĝas ringforme pli malgrandaj mezofilaj ĉeloj, en kies kloroplastoj troviĝas granoj kaj evoluinta membra sistemo. Tiuj ĉi ĉeloj ne produktas amelon, en la citoplasmo tre aktivas la PEP-karboksilazo. La du ĉeltipojn interligas la plasmodesmoj.
Linio 13:
Malofte okazas, ke el okzalacetato estiĝas asparginacido, kiu migras al la faska ĉelo. Tiujn plantojn oni nomas aspartat-estigaj, ĉe kiuj okazas tiu ĉi proceso. La aliaj plantoj, kiuj migrigas malatan acidon, nomiĝas malat-estigaj plantoj (maizo, sukerkano).
===KAM-plantoj===
La plantoj vivantaj en ekstreme sekegaj lokoj havas konvenan anatomian konstruon al la vivkondiĉoj. La fotozintezaj organoj de tiuj plantoj estas dikaj (sukulentaj) kaj la mezofilaj ĉeloj entenas grandajn vakuolojn. Ili defendas sin, ke ili malfermas siajn [[stomo]]jn nur nokte tiel dumtage la respirado ne okazas.
*Nokte: CO<sub>2</sub>-akcepto kaj fiksado al PEP. La estiĝinta okzalacetao (OA) reduktiĝas al [[malata acido]] kaj deponiĝas en ĉelvakuoloj. Tiel la vakuolo acidiĝas nokte.
*Tage: la deponita malata acido iĝas [[deskarboksilado|deskarboksilata]] kaj la estiĝinta CO<sub>2</sub> movas la Calvin-ciklon. La pH en la vakuolo altiĝas.
Ĉe la sukulentaj plantoj disiĝas la primara fiksado de la karbona dioksido en la tempo, dum ĉe C4-plantoj en la spaco.
La sukulenta eco kaj la taga acida ŝanĝiĝo aperas en multaj plantaj familioj (''Aizoaceae, Crassulaceae, Cactaceae, Eŭphorbiaceae,'' ''Portulacaceae''). Oni nomas ilin laŭ la regula acida ritmo KAM-plantoj (por Krasulaca Acida [[Metabolo]] (angle mlgg CAM))
Linio 24:
==Ekonomia kaj ekologia aspekto==
La C4-plantoj superas la plimulton de C3-plantoj, kiam ili foruzas CO<sub>2</sub> kaj akvon pli ekonomie:
*Dum C4-plantoj bezonas por 1 g seka maso 230-250 ml da akvo, tiu nombro estas 2-3-oble pli granda ĉe C3-plantoj.
**La [[ĉina kano]] montras enorman produktemon: ĝi produktas sub konvenaj kondiĉoj eĉ 45 tunojn da seka maso je [[hektaro]].
*La optimuma kreska temperaturo troviĝas ĉe 30 °C ĝis 45 °C, por C3-plantoj ĉe 15-25 °C.
*La tropikaj C4 furaĝaj herboj akiras pli kaj pli da atento, ĉar ili vivas kun [[nitrogena fiksado|N-fiksantaj]] bakterioj kaj tiel ili bezonas apenaŭ aldonan sterkon.
*Kvankam apartenas al herboj, rizo ne estas C4-planto. Por la [[rikolto]]kvanton altigi, oni aldonis al [[rizo]] maizajn gensekvencojn kaj tio rezultis altiĝon je 35 procentoj.
Linio 39:
[[Kategorio:Botaniko]]
<gallery>
Dosiero:HatchSlackpathway.png|<!-- thumb|left|180px|Ĝenerala priskribo de _C4_ karbono _fixation_ -->
Dosiero:C4Pflanzen5.png|<!-- thumb|left|180px|C4-plantoj -->
Dosiero:Suikermais bloeiende kolf Zea mays.jpg|<!-- thumb|left|180px|<small>Maizo _er_ _en_ _typisk_ C4-plantoj.</small> -->
Dosiero:HatchSlack2.png|<!-- thumb|left|180px| -->
</gallery>
<br clear=all>
[[da:C4-plante]]
| |||