Nigrablanka spizaeto: Malsamoj inter versioj

|specioj de subdivizio = subspecioj

}}

 

La '''Nigrablanka spizaeto''' (''Spizaetus melanoleucus'', iam ''Spizastur melanoleucus'') estas [[specio]] de [[rabobirdo]] de la [[familio (biologio)|familio]] de [[Akcipitredoj]]. Ĝi troviĝas tra granda parto de tropika [[Ameriko]], el suda [[Meksiko]] al norda [[Argentino]].

 

Kiel ties nomo sugestas (kaj komuna kaj scienca), tiu estas blanka kaj nigra aglo, simila al malgrandaj tipaj agloj foje separataj en ''"[[Hieraaetus]]"''. Ĝi estas ĉirkaŭ 50–60 cm longa ĝenerale kaj pezas ĉirkaŭ 850 g. La kapo, kolo kaj korpo estas blankaj; malgranda [[kresto]] formas nigran punkton en kapopinto, kaj ankaŭ la areo ĉirkaŭ la okuloj, ĉefe al la beko, estas nigra. La flugiloj estas nigraj, kaj ĝi havas brunecan voston striecan inter nigra kaj malhelgriza kaj kun blanka pinto. La [[iriso]]j estas oranĝaj, la piedoj hele al brile flavaj kun nigraj ungoj. La beko estas nigra kun flavaj [[vaksaĵo]]j.<ref name = hbw1>Bierregaard (1994b)</ref>

 

La Nigrablanka spizaeto malfacile konfuzeblas kun alia birdo de sia teritorio. La [[Nigravanga aglo]] (''Leucopternis melanops'') estas tre simila en ĝenerala koloro, sed estas multe pli malgranda kaj havas nigran voston kun ununura markata blanka bendo en la mezo. La [[Ornata spizaeto]] (''Spizaetus ornatus''), eble tre proksima parenco de la ''S. melanoleucus'', ŝajnas tre simila kiam junulo. Tamen la flugiloj, dorso kaj vosto estas multe pli helaj ĉe junuloj de ''S. ornatus'', kaj ili ne havas la nigran okulringon.<ref name = hbw1 />

 

Tiu specio loĝas el [[Oaxaca]] al [[Veracruz]] en suda [[Meksiko]] suden tra [[Centrameriko]], kun la escepto de plej parto de [[Salvadoro]] kaj la marbordo de [[Pacifiko]] de [[Nikaragvo]]. En [[Sudameriko]], ĝi loĝas en la pacifika bordo de [[Andoj]] sude al [[Ekvadoro]]. La kerno de ties teritorioj etendas laŭlonge de la marbordo de [[Karibio]] el norda [[Kolombio]] kaj [[Venezuelo]] al [[Gujanoj]], kaj suden tra orienta [[Brazilo]], [[Paragvajo]] kaj [[Urugvajo]] al nordorienta [[Argentino]], kaj el tie okcidenten denove al [[Beniio|Beni]] kaj [[Santa-Kruzio (Bolivio)|Santa-Kruzio]] en nordorienta [[Bolivio]]. Troviĝas ankaŭ populacio de la Nigrablanka spizaeto en la [[Departemento de Loreto]] de nordorienta [[Peruo]]; oni ne konas kiom for tiu estas izolata el la resto de la birdaj teritorioj. La specio forestas el okcidenta [[Amazonio]], kaj ne estas komuna en la teroj orientaj (ekz. en [[Minas Gerais]]).<ref>Bierregaard (1994b), Zorzin ''et al.'' (2006)</ref>

 

Estas ĝenerala manko de informaro pri movoj kaj populacistatuso de la Nigrablanka spizaeto. Ĉiu birdo ŝajne postulas ĉasteritorion de ĉirkaŭ 1,400 hektaroj almenaŭe. Dum la vario de habitatotipoj kie ĝi troviĝantas sugestas, ke ĝi ne speciale suferas pro ŝanĝoj en la teruzo, ĝi estas ŝajne ankoraŭ rara kaj loka specio preskaŭ ĉie ajn en siaj teritorioj. La [[IUCN]] ĝis 2000 klasigis ĝin kiel [[Preskaŭ Minacata]] pro necertoj pri ties statuso, sed ne estas pruvo de markata malpliiĝo kaj ĉar la birdo troviĝantas en ampleksaj teritorioj, ĝi estis sublistita al Specio [[Malplej Zorgiga]].<ref>Bierregaard (1994b), BLI (2004), Strewe & Navarro (2004), Olmos ''et al.'' (2006)</ref>

 

Tiu specio estas ofte lokigita en la [[monotipa]] genro '''''Spizastur''''', sed ĝi estis ĵus movita al ''[[Spizaetus]]'' ekz. fare de la [[American Ornithologists' Union]], ĉar ŝajnas ke la [[Ornata spizaeto]] (''S. ornatus'') estas sia [[frata taksono]].<ref>Banks ''et al.'' (2007)</ref> Tio kreis ioman konfuzon en [[taksonomio]]:

 

Ĉar la Nigrablanka spizaeto ne estas lokigata en ''Buteo'' delonge, aplikiĝas la Artikolo 59.3 de la kodo [[International Code of Zoological Nomenclature|ICZN]]. Laŭ tiu juna homonimo anstataŭata antaŭ 1961 ne estas porĉiame nevalida (kiel ja estas kutime junaj homonimoj) se "la anstataŭa nomo ne estas uzata"<ref>ICZN (1999)</ref> &ndash; kio estis la kazo post la revizio de Amadon en 1963. Tiele ĉe tiu kazo la scienca nomo ''Buteo melanoleucus'' povas aplikiĝi al la Nigrabrusta buteaglo, eĉ kvankam la Nigrablanka spizaeto estis priskribata laŭ ĝuste tiu sama nomo pli frue, dum la maljuna homonimo ''melanoleucus'' ankoraŭ aplikeblas al tiu lasta specio kiam lokigitaj en ''Spizaetus'' laŭ la kutimaj reguloj de ICZN. Sekve la propra nomo uzenda por ĉiu birdo iĝis tra nombraj koincidoj la maljuna homonimo de la alia specio.

 

{{Reflist}}

 

{{Commons|Spizastur melanoleucus}}

* Dean Amadon (1963): Comparison of Fossil and Recent Species: Some Difficulties. ''Condor'' '''65''': 407-409. [http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/DJVU/v065n05/P0407-P0409.djvu DjVu fulltext] [http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v065n05/p0407-p0409.pdf PDF plena teksto]