Ukraina lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
EmausBot (diskuto | kontribuoj)
Dƶoxar (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 20:
|SIL= UKR
}}
'''Ukraina lingvo''' estas [[Orienta slava lingvaro|orienta]] slava[[Slava lingvolingvaro|slava]] lingvo proksime parenca al la [[RusaBelorusa lingvo|rusabelorusa]] kaj al la [[BelorusaRusa lingvo|belorusarusa]], sed kun multaj rimarkindaj malsamoj kaj kun forta leksika influo de la [[pola lingvo|pola]].
 
== Historio ==
Historie, la ukraina lingvo elvenas de la [[prarusapraslava lingvo]] parolata inter ladiversaj [[Rusjo]]jslavaj (same kiel la [[Belorusa lingvo|belorusa]] kaj, parte, la [[Rusa lingvo|rusa]])gentoj. Esploro pri la frua historio de la ukraina lingvo malfacilas pro la manko de ukraina sendependeco. Tial, la plejparto de frua scio pri la lingvo estis influegita de la vidpunktoj de iliaj fremdaj najbaroj. Plej rimarkinde, la rusaj [[caro|carismaj]] historiaj skribaĵoj neis la ekziston de aparta ukraina lingvo. [[Sovetio|Sovetaj]] skribaĵoj montris ideologion de tri fratecaj orientaj slavaj nacioj. Modernaj entuziasmuloj pri la [[Rusa Imperio]] emas agnoski apartecon inter la ukraina kaj la rusa nur dum pli malfruaj periodoj (la [[14-a jarcento|14-a]] ĝis la [[16-a jarcento]]). Ekde 1100 ukrainaj historiistoj jam vidis apartiĝon inter la lingvo de [[Kievo|Kievanoj]] kaj Rusjoj, ankaŭ nomata la haliĉ-volinia, kaj la lingvo de la miksita finn-ugra/slava nacio al la nordo ([[Rusio]]). Kelkaj eŭropaj kaj usonaj lingvistoj akordas. Dum la tempo de la fariĝo de [[Rutenio (regiono)|Rutenio]] ([[Ukrainio]] kaj [[Belorusio]]) en la Polan komunumon, la ukraina (rusja) kaj la belorusa plene apartiĝis.
 
La [[pola lingvo]] iam forte influis la ukrainan (kaj ankaŭ la belorusan). Dum la plua evoluo de la ukraina, ĝi elprenis kelkajn vortojn el la [[Tatara lingvo|tatara]] kaj el la [[Turka lingvo|turka]]. Ukraina kulturo kaj lingvo prosperis dum la [[16-a jarcento]] kaj la unua duono de la [[17-a jarcento|17-a]], kiam Ukrainio estis parto de la [[Pola-Litova Unio]]. La ukraina estis ankaŭ la oficiala lingvo de ukrainaj provincoj en la [[Pola reĝlando]]. Inter multaj tiamaj lernejoj, la [[Kieva akademio]] estis la plej grava, sed la bazaĵo de la ukraina kulturo ne daŭris dum la anarĥio de la [[Ĥmelnickia ribelo]] kaj la sekvantaj militoj. La Kievan akademion fine regis Rusio kaj la plejparto de ukrainaj nobeluloj kaj lernejoj ŝanĝiĝis al pollingva uzado. Iom post iom la oficialaj lingvoj de la ukrainaj provincoj en Pollando ankaŭ ŝanĝiĝis al la pola, kaj la rusa parto de Ukraino ofte uzis la rusan.