|
En [[matematiko]], '''faktorigo''' aŭ '''faktorigaĵo''' estas malkomponaĵo de objekto (ekzemple, [[nombro]], [[polinomo]], aŭ [[matrico]]) en [[produto]]n de aliaj objektoj, aŭ '''faktoroj''', kiuj kiam estas multiplikitaj kune donas la originalan objekton. Ĝenerale per faktorigo oni ricevas produton de pli simplaj aĵoj.
{{polurinda movu|Faktorigo}}
:''Ĉi tiu artikolo estas pri la matematika koncepto. Por la financa (termo, membro, flanko, termino) vidi faktoranta (komerco).''
En [[matematiko]], '''faktorigo''' aŭ '''faktoranta''' estas la malkomponaĵo de objekto (ekzemple, nombro, polinomo, aŭ matrico) enen (produkto, produto) de alia (objektoj, objektas), aŭ '''(faktoroj, faktoras)''', kiu kiam (obligis, multiplikita) kune doni la originala. Ekzemple, la nombro 15 (faktoroj,faktoriĝas faktoras)en enen (primoj, primas)[[primo]]jn kiel 3 × 5; kaj la [[polinomo]] ''x''<sup>2</sup> − 4 (faktoroj, faktoras)faktoriĝas kiel (''x'' − 2)(''x'' + 2). Totale (okazoj, skatoloj, kestoj, kestas, okazas), ni ricevi (produkto, produto) de pli simplaj aĵoj.
La celiCelo de faktorantafaktorigo estas kutime al redukti ioion al "bazabazaj konstruaĵo (baras, ŝtipoj, ŝtipas, kojnoj, kojnas)konstruaĵoj", kiel nombroj al primoj, aŭ (polinomoj, polinomas) al neredukteblaneredukteblaj (polinomoj, polinomas). FaktorantaFaktorado de (entjeroj, entjeras) estas kovritapriskribita per la [[fundamenta teoremo de aritmetiko]] kaj faktorantafaktorado (polinomoj,de polinomas)polinomoj per la [[fundamenta teoremo de algebro]].
La kontraŭamalo deal faktorigo estas elvolvaĵo. Ĉi tiu estas la procezo de multiplikantemultiplikado kune (de faktoroj, faktoras) alpor rekrei la originalaoriginalan, "elvolviselvolvitan" [[polinomo]]n.
[[Entjera faktorigo]] por granda (entjeroj, entjeras) (aperas, ŝajnas, aspektas) al esti malfacila problemo. EstasNe neestas sciata maniero al portikiel ĝifari eksterĝin rapide. Ĝia komplekseco estas la bazo de la alprenis (garantiaĵo, sekureco) de iuiuj publikipublik-ŝlosilaj ŝlosilaĉifrikaj ĉifriko (algoritmoj, algoritmas), kielekzemple [[RSA]].
Matrico povas ankaŭ esti faktorigita enen (produkto,en produto)produton de matricoj de speciala (klavas,specialaj tipoj), por aplikoaplikoj en kiu (tiu, ke) formo estas oportuna. Unu majora ekzemplo de ĉi tiu uzas perpendikularaperpendikularan aŭ [[unuargumenta matrico|unuargumentan matricon]], kaj triangulatriangulan matricomatricon. Estas malsama (klavas, tipoj) de la malkomponado: _QR_ malkomponaĵo''QR'', ''_LQ_LQ'', ''_QL_QL'', ''_RQ_RQ'', ''_RZ_RZ''.
<!--
Alia ekzemplo estas la faktorigo de funkcio kiel la komponaĵo de aliaj funkciaj havantaj certaj propraĵoj; ekzemple, ĉiu funkcio povas esti vidita kiel la komponaĵo de (surjekcia, surĵeta) funkcio kun (disĵeta, enjekcia) funkcio.
En [[matematika logiko]] kaj [[aŭtomatita teoremo pruvanta]], faktoranta estas la tekniko de derivanta unulita, pli specifa [[atomo]] de (kajaŭo, disjunkcio) de du pli ĝenerala samspecigebla (atomoj, atomas). Ekzemple, de ∀ ''X'', ''Y'' : ''P''(''X'', ''A'') aŭ ''P''(''b'', ''Y'') ni povas derivi ''P''(''b'', ''A'').
-->
==VidiVidu ankaŭ jenon:==
*[[Entjera faktorigo]]
*[[Prima faktoriga algoritmo]]
*Programa sintezo
*[[Faktoreca]]
*[[Polinoma elvolvaĵo]], la kontraŭamalo de faktorigo
{{komentitaj partoj}}
==Ekstera (ligoj, ligas)==
* [http://library.thinkquest.org/20991/alg/factoring.html?tqskip1=1 A paĝo pri faktorigo, Algebro, Faktoranta]
* [http://wims.unice.fr/wims/wims.cgi?module=tool/algebra/factor.en _WIMS_ Faktorigis] estas surlinia faktoriga ilo.
* [http://www.factoring-polynomials.com Polinomo Faktoranta] estas multampleksa studa rimedo sur baza faktoranta de (polinomoj, polinomas).
[[Kategorio:Aritmetiko]]
[[Kategorio:Algebro]]
|
