Nelson Mandela: Malsamoj inter versioj

Rolihlahla Dalibhunga Mandela naskiĝis en [[1918]] en Qunu proksime al Umtata en [[Transkejo]]. Lia patro – kiu perdis en [[1919]] plimulton de sia posedaĵo ([[bovo]]jn kaj [[agro]]n) pro juĝa proceso - estis konsildonanto kaj kanceliero de la tribestroj de Thembu. Mandela estis la unua en la familio, kiu vizitis lernejon sepjaraĝe. Tie li ricevis la [[angla lingvo|anglan]] nomon Nelson far la [[metodismo|metodistaj]] instruistoj. Lia patro mortis en [[1927]] kaj Nelson vizitis poste proksiman [[misio|misian]] [[lernejo]]n. Pleniginte la 16-jaran aĝon, li estis rite plenkreskigite laŭ tradicioj de sia popolo ([[ksooj]]). Poste li vizitis la "Clarkebury Boarding Institute" kaj ekkonis la okcidentan kulturon. Li finlernas post du jaroj anstataŭ la kutimaj tri jaroj.

Kun 19 jaroj li translokiĝis al [[Fort Beaufort]] kaj tie vizitis [[Wesleyan College]], kie studis multaj anoj de la Thembu-a reĝa parencaro. Tie li ekŝatis kaj [[bokso]]n kaj [[kuro]]n. Li studis poste en la Fort-Hare-Universitato, kie li renkontis [[Oliver Tambo]]-n, kiu iĝis por Mandela vivdaŭra amiko, kunkaboranto kaj pli poste kunbatalanto kontraŭ la [[apartejdo]].

Li jam kiel juro-studento partoprenis en la laboro de la politika opozicio kontraŭ la blanka minoritata reĝimo por la politika, sociala kaj ekonomia rajtoj de la nigra plimulto. Li enpaŝis en [[1942]] ANC ([[Afrika Nacia Kongreso]]) kaj fondis tie post du jaroj kun [[Walter Sisulu]], [[Oliver Tambo]] kaj aliaj la junularan organizaĵon de ANC.

Post balota venko de la "[[Afrikaaner|Afrikander]]"-dominita [[Nacia Partio (Sudafriko)|Nacia Partio]] en [[1948]] kaj la posta politiko de rasoapartigo (apartejdo), Mandela estis la gvidanto de la kontraŭrezista kampanjo de ANC de [[1952]] kaj ĉe la popola kongreso (''Congress of the People'') de [[1955]], kiu akceptis la liberec-ĉarton, postan bazon de la kontraŭ-apartejda movado.

Origine Mandela estis konata reprezentanto de la [[senperforto]], sed post kiam en marto de 1960 en [[Sharpeville]] oni pafis la senarmilajn demonstrantojn kaj sekve ANC kaj aliaj kontraŭ-apartejdaj grupoj estis malpermesitaj; Mandela kaj liaj kunbatalantoj akceptis la neceson de perforta batalo kontraŭ la apartejdo.

En [[1961]], li iĝis gvidanto de la armita alo de ANC, de ''Umkhonto we Sizwe'' ("Lanco de la Nacio"). En aŭgusto de [[1962]] li estis arestita kaj juĝita je 5-jara prizono pro neleĝa eksterlandaj vojaĝoj kaj striko-instigo. Junie de [[1964]] li estis denove juĝita, tiufoje je ĝismorta prizono pro planita armita ribelo. La [[mallibereja puno]] estis plenumita sur la prizona insulo "[[Robben Island]]", kiu situas en la [[Atlantika oceano]] antaŭ [[Kapurbo]].

Kiel ŝtatestro kaj prezidento de ANC (julio [[1991]]–decembro [[1997]]) Mandela akiris internacian kaj enlandan estimon pro lia agado, nur kelkaj radikaluloj estis seniluziigintaj pro la akiritaj socialaj plibonigoj (antaŭ ĉio pro la nekapabla agado de registaro kontraŭ [[aidoso]].

Post lia retiriĝo kiel prezidento en junio de 1999, li agadis kiel advokato por socialaj kaj homjuraj organizaĵoj.

Mandela edziĝis trifoje. Li divorcis de sia unua edzino Evelyn Ntoko Mase en [[1957]] post 13-jara geedzeco. Li disiĝis de sia dua edzino [[Winnie Madikizela-Mandela|Winnie Madikizela]] post 38-jara geedzeco en [[1992]] kaj divorcis en [[1996]]. Li geedziĝis je sia 80-jara naskiĝtago kun [[Graça Machel]], vidvino de [[Samora Machel]], iama prezidento de [[Mozambiko]] kaj ANC-apoganto, kiu estis mortinta antaŭ 15 jaroj en aviadila akcidento.