Ĉina skribo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova sekcio "Uzado laŭ lingvoj", ktp
Linio 1:
[[Dosiero:Hanzi.svg|eta|Maldekstre kaj nigre, signoj por "ĉina signo" en la tradicia ĉina skribo; Dekstre kaj ruĝe, "ĉina signo" en la simpligita ĉina skribo.]]
La ĉinaj signoj estas uzataj en la [[ĉina lingvo]], la [[japana lingvo]] kaj la [[korea lingvo]] ([[Sud-Koreio]]). La ĉinaj signoj malaperis el la [[vjetnama lingvo]] (la vjetnama lingvo uzis ĉinajn signojn ĝis la 20a jarcento) kaj en [[Nord-Koreio]] (kie estas uzata sole [[Han-gulKorea alfabeto|korea alfabeto]]).
{{japanaj_skribsistemoj}}
La ĉinaj signoj estas uzataj en la [[ĉina lingvo]], la [[japana lingvo]] kaj la [[korea lingvo]] ([[Sud-Koreio]]). La ĉinaj signoj malaperis el la [[vjetnama lingvo]] (la vjetnama lingvo uzis ĉinajn signojn ĝis la 20a jarcento) kaj en [[Nord-Koreio]] (kie estas uzata sole [[Han-gul]]).
 
Left: "Chinese character" in traditional Chinese. Right: "Chinese character" in simplified Chinese. Pronounced as hànzì (Chinese), kanji (Japanese), hanja (Korean), or Hán tự (Vietnamese).
 
La ĉinaj signoj (汉字/漢字) nomiĝas '''''hànzì''''' en la [[Norma ĉina lingvo|norma ĉina (mandarena, nordĉina)]], '''''kanĝihon3 zi6''''' en la japana[[Kantona lingvo|kantona]], '''''hanĝakanji''''' en la koreajapana, lingvo'''''hanja''''' en la korea, kaj '''''hán tư''''' en la vjetnama lingvo.
 
En la ĉina lingvo unu aŭ pluraj signoj (字) konsistigas vortojn (詞), ekzemplo: "hànzi" (漢字) havas du signojn.
Linio 11 ⟶ 8:
La japana, la korea kaj la vjetnama lingvoj ne estas parencaj al la ĉina lingvo, kaj ili havas malsimilegan gramatikon. Tiel tiuj lingvoj ŝanĝis la signifon de la ĉinaj signoj. Ankaŭ kelkaj malsamaj (sed similaj) ĉinaj signoj havas la saman signifon.
 
Ekzemplo estas 愛人 . 愛人 signifas "edzo/edzino" en la ĉina lingvo(''Àirén''), sed ĝi signifas "amato/amatino" en la korea (''Aein''), kaj "adulta amato/amatino" en la japana lingvo(''Aijin''). Alia ekzemplo estas 平和. 平和 signifas "paco" en la japana lingvo, sed en la ĉina lingvo oni diras 和平.
 
Ankaŭ ordinaraj signoj estas similaj sed malsamaj en [[Japanio]] kaj [[Ĉinio]]regionoj.
Ekzemplo estas "nigra[[Drako (mitologio)|drako]]": en la japana lingvoĈinio, sed en la[[Tajvano]] ĉinakaj 竜 en lingvo[[Japanio]].
 
== Surekranigo de ĉinaj ideogramoj ==
Linio 28 ⟶ 25:
 
== Stiloj ==
 
La pli fruaj signoj estas "[[Orakola skribo]]" (甲骨文) "jiǎgǔwén" uzata en la [[Shang-Dinastio]], sekve [[Bronza Skribo]] (金文) "jīnwén" uzata en [[Zhou-Dinastio]]. Tiuj skriboj estas kutime uzataj nur kiel kuriozaĵoj.
 
== Uzado laŭ lingvoj ==
=== La japana ===
{{japanaj_skribsistemoj}}
'''''Kanji''''' (かんじ, elparolata kiel [kanĝi]) estas grava parto de [[Japanaj skribsistemoj|japana skribo]]. Ĝi estas uzata por ĉina vortprovizo. Unu ''Kanji'' kutime havas pli ol unu sonon: Ekzemple, la skribo "生" estas legebla per 15 manieroj laŭ japana vortaro. En lernejoj, oni iomete ankoraŭ instruas la [[klasika ĉina lingvo|klasikan ĉinan lingvon]].
 
=== La korea ===
'''''Hanja''''' (한자, elparolata kiel [hanĉa]) ne ofte estas uzata en la nuntempa Sud-Koreio. Ĝi tute malaperis en la Nord-Koreio. Tamen, la korea lingvo havas multe da ĉina vortprovizo, kaj kelke da homoj asertas la reviviĝon de ''Hanja'' por solvi problemon (kiel [[homonimo]]) de la nura uzado de korea alfabeto.<ref>http://www.hanja-edu.com/renew/default.php (Koree)</ref>
 
=== La vjetnama ===
'''''Hán tư''''' (elparolata kiel [hantu]. Ankaŭ ''chữ nho'', ''chữ hán'') ne longe estas uzata en la hodiaŭa vjetnama. Tamen, malgraŭ ne-[[Ĉinotibeta lingvaro|ĉinotibete]], la vjetnama estas plena de ĉina vortprovizo. En la estinteco, oni kreis originan skribsistemon nomatan ''[[chữ nôm]]'' kiu estas simila al sed pli malsimpla ol ĉina skribo. En lernejoj de [[Vjetnama respubliko|Sud-Vjetnamio]], oni instruis klasikan ĉinlingvon ĝis [[1975]].
 
== Vidu ankaŭ ==
Linio 38 ⟶ 45:
* [[Ĉinaj ciferoj]]
* [[Ĉina skribo de numeraloj]] (ekzemploj)
* [[Tipo Ruby]]
 
== Aliaj projektojReferences ==
<references />
 
== Aliaj projektoj ==
{{projekto|commons=Chinese character}}
{{projekto|commons=Category:Chinese writing}}