Protektorato: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 50 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q164142) |
DidCORN (diskuto | kontribuoj) Aldonaĵoj |
||
Linio 3:
La nocio deriviĝas de la [[Latina lingvo|latina]] participo ''protectum'' = protektata, ofte [[eŭfemismo|eŭfemisme]] uzata.
La nocion revivigis [[Britio]] post [[1815]], por jure apogi, validigi sian ''de facto'' okupadon de [[Korfuo]] kaj la sep [[Ioniaj insuloj]] dum la lastaj tagoj de la [[Napoleono|Napoleona]] [[hegemonio]]. La insuloj aperis en la [[Parizo|Pariza]] kontrakto de 1815 kiel la sendependaj 'Unuiĝintaj ŝtatoj de la Ioniaj insuloj' sub brita protektorato. Tiun protektoraton sekvis multaj aliaj.
En [[1894]] la registaro de ĉefministro [[William Gladstone]] oficiale deklaris la protektoratigon de [[Ugando]] al Britio, ĉar tie la bataloj inter la la islamanoj kaj kristanoj allogas pli grandan internacian prizorgon. La brita registaro atente elektis lokajn reĝojn kaj kreis britio-regatan civilan servon.
La lasta brita protektorato estis [[Salomonoj|Salomona insularo]], kiu sendependiĝis en [[1978]].
== Ligo de Nacioj ==
La [[Ligo de Nacioj]] kreis protektoratojn por "responsaj" [[Eŭropo|Eŭropaj]] potencoj en ekster-eŭropaj regionoj.
== Protektorato je ŝtatoj kaj organizaĵoj ==
Linio 17 ⟶ 19:
=== Francaj protektoratoj ===
[[Tunizio]] kaj [[Maroko]] iam estis protektoratoj de [[Francio]] en [[Magrebo]]. [[Franca Hindoĉinio]] enhavis plurajn protektoratojn.
=== Germana protektorato ===
Linio 25 ⟶ 27:
*[[Germana Orienta Afriko]] (hodiaŭ: [[Tanzanio]], [[Ruando]], [[Burundo]]);
Estas disputate, ke tiuj teritorioj estis veraj kolonioj de la [[Germana Imperio]] aŭ nur protektoratoj.
Post faligo de la [[Munkena interkonsento]] de [[1938]], [[Ĉeĥoslovakio]] (escepte de la areo de t.n [[Sudetoj]]) iĝis [[Protektorato Bohemio kaj Moravio]].
Linio 31 ⟶ 33:
=== Usona protektorato ===
La [[16-a de septembro|16-an de septembro]] de [[1915]], [[Haitio]] iĝis protektorato de [[Usono]] je masiva armea premo. Usono kaj Haitio subskribis kontrakton, kiu ebligis tutan usonan [[regado]]n super la [[administrado]] kaj [[financoj]] de Haitio. Tio daŭris ĝis [[1934]].
=== Protektorato de NATO ===
[[Kosovo]] estas t.n. "[[NATO]]-protektorato" ekde [[1999]].
[[Kategorio:Politika geografio]]
[[Kategorio:Internacia juro]]
| |||