Pola lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 153 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q809)
→‎Historio: Lingva poluretado.
Linio 17:
| vikipedio = pl
}}
La '''pola lingvo''' (''język polski'', ''polszczyzna'') estas la plej ofte uzata [[okcidentslava lingvo]] (ene de tiu grupo estas kun lingvoj: [[ĉeĥa lingvo|ĉeĥa]], [[slovaka lingvo|slovaka]], [[soraba lingvo|soraba]] kaj mortinta [[polaba lingvo|polaba]]), subgrupo de [[slava lingvaro]]. Oni kalkulas, ke ĝi estas la [[gepatra lingvo]] de ĉirkaŭ 44 milionoj homoj en [[Pollando]] kaj en tutmonda [[diasporo]] (faka literaturo citas nombrojn de 40 ĝis 48 milionoj).
 
== Historio ==
Linio 27:
Unu el la plej fruaj ŝanĝoj kiuj okazis estis hindeŭropa moligo de konsonantoj. Antaŭaj ''k, kh, g, gh'' en lingvoj de satem-grupo, kiel ekz. slavaj, ŝanĝiĝis kutime al ''s'' kaj ''k'' (sed en la [[litova lingvo|litova]] al ''š'' kaj ''ž''), kaj en lingvoj de kentum-grupo, kiel ekz. [[latina lingvo|la latina]] kaj [[ĝermanaj lingvoj]] - al ''k'' kaj ''g''. En la malnovslava ĉiuj fermitaj [[silabo]]j ŝanĝiĝis al malfermitaj. Tio kaŭzis aperon de nazalaj vokaloj kaj diversigon al longaj kaj mallongaj [[vokalo]]j.
 
Poste diversigo laŭ longeco de vokaloj tute malaperis. MoltajMultaj molaj konsonantoj malmoliĝis, ekz. mola ''r'' (r', ekz. ''r'eka'' –> ''rzeka'', rivero) ŝanĝiĝis al sono ''ĵ'' (skribita: ''rz''). Pluraj molaj konsonantoj perdas sian molecon ĉe fino de vorto.
 
=== Influo de fremdaj lingvoj ===
 
ModernaLa moderna pola lingvo devenas de [[dialekto]]j uzitaj en [[Grandpollando]] kaj [[Malgrandpollando]], parte de [[Mazovio|mazovia]] kaj aliregionaj dialektoj. Aliaj lingvoj influintaj la polan estisestas:
 
* [[latina lingvo]]
Linio 53:
 
[[Dosiero:Uso del polaco en Europa.PNG|thumb|right|300px]]
Pligrandiĝas nombro de homoj, kiuj lernas la polan kiel fremdan lingvon. Oni kalkulas ke tio estas 10.000 personoj tutmonde, el kiuj ĉ.ĉirkaŭ triono studas ĝin en universitatoj kaj lingvaj lernejoj en Pollando. Ekde [[2004]] estas eblecoeblas maturekzameniĝi depri ĝi kiel de fremda lingvo ĉe 3 gradoj: baza (nivelo B1), mezalta (nivelo B2) kaj alta (nivelo C2). Tiuj ekzamenoj estas organizataj de la ''Ŝtata komisono pri certigiloj de kono de la pola kiel fremda lingvo''.
 
Pluras ankaŭ gepartaj parolantoj de la pola, kiuj konstante loĝas eksterlande. Ili estas membroj de pola nacia minoritato, polaj elmigrintoj, aŭ iliaj idoj (tian polan komunumon oni kutime nomas ''Polonia'').
 
Kiel lingvo de nacia minoritato, la pola uzatas ĉefe en najbaraj landoj: [[Ukrainio]], [[Belorusio]], [[Litovio]] kaj en [[Ĉeĥio]].
 
Plej grandaj grupoj de pollingvanoj eksterlandaj pro elmigro troviĝas en okcidenta Eŭropo ([[Germanio]], [[Francio]], [[Britio]]), [[Ameriko]] ([[Usono]], [[Kanado]], [[Brazilo]], [[Argentino]]), [[Aŭstralio]], kaj [[Israelo]].
 
Pro granda disiĝo de pollingvanaro en tuta terglobo kaj pro manko de aktualaj esploroj pri grado de pollingveco inter elmigritoj, tre malfacilas kalkuli nombron de personoj uzantaj la lingvon konstante loĝantaj eksterlande. Taksoj en faka literaturo diferencas inter 3,5 milionoj ĝis 10 milionoj. Konsekvenco de tiaj diferencoj estas aliaj indikoj pri ĝenerala nombro de uzantoj de la pola.