Marduk: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova paĝo kun 'thumb|Marduk kaj la Drako-Serpento. '''Marduk''' (laŭ Sumera lingvo, laŭ Akada lingvo, Amar.Utu = "suna bovido", eble el Meri.Dug; laŭ...'
 
Neniu resumo de redakto
Linio 3:
'''Marduk''' (laŭ [[Sumera lingvo]], laŭ [[Akada lingvo]], Amar.Utu = "suna bovido", eble el Meri.Dug; laŭ biblia [[Hebrea lingvo]] Merodach (he: מְרֹדַךְ); laŭ [[Greka lingvo]] Μαρδοχαῖος}},<ref>identigita kun Marduk ĉe Heinrich Zimmeren (1862-1931), ''Stade's Zeitschrift'' 11, p. 161.</ref> ''Mardochaios'') estis la babilona nomo de diaĵo de la malfrua epoko de [[Mezopotamio]] protektanta de la antikva urbo [[Babilono]]: ĝi, kiam tiu urbo fariĝis politika centro de la valo [[Eŭfrato]] dum la erao de [[Hammurabi]] ([[2-a jarmilo a.K.]]), ekakiris ĉiam pli grandan gravecon ene de la babilona panteono, pozicio solidigita en la dua duono de la dua jarmilo a. K.
 
Marduk estas simboligita per la planedo [[Jupitero (planedo)|Jupitero]] kaj la nombro al ĝi dediĉita estas la 50, atribuita antaŭe al [[Enlil]], kieskiu jam disvolvas la funkcion de reĝo de la dioj,<ref>Jastrow, Jr., Morris (1911). ''Aspects of Religious Belief and Practice in Babylonia and Assyria'', G.P. Putnam's Sons: New York and London. pp. 217-219.</ref>
 
== Mitologio ==
Linio 18:
Dum la rilato de Marduk kaj Ea markiĝas per harmonio kaj amikemo la abdiko de la antaŭa panteono, la absorbo de la povoj de Enlil flanke de Marduk kaŭzis evidentan malpliiĝon de prestiĝo de la maljuna dio. Post la tagoj de [[Hammurabi]], la kulto al Marduk obskurigis tiun de Enlil, kvankam en la urbo Nippur, centra sidejo de ĝia kulto, la du diaĵoj estis harmonie kultataj dum la kvar jarcentoj de la supereco de Babilono (ck. 1570 a.K – 1157 a.K.). La definitiva triumfo de Marduk sur Enlil okazos kun la alestiĝo de la babilona imperio.
 
La unika serioza rivalo de Marduk post 1000 jaroj estos [[Assur (diaĵo)|Assur]] en [[Asirio]]. Ĝi estas indikata kiel ‘’[[Bel (mitologio)|Bel]]’’ (Sinjoro), kaj ankaŭ kiel ''bel rabim'' (granda sinjoro) ''bêl bêlim''(Reĝo de la reĝoj) ''ab-kal ilâni bêl terêti''(Reĝo de la dio) ''aklu bêl terieti''(la saĝulo, sinjoro de la orakolo), ''muballit mîte''(resurektiganto de mortinto), ktp. Oni ĝin honoris per 50 nomoj.
 
En la poemo [[Enuma Eliŝ]] estas rakontate ke, post la venko sur [[Apsu]] kaj ties mortigo, Ea ekloĝis kun sia edzino Damkina en la sidejo de la mortigita dio; la paro naskis filon, Marduk, kiu naskiĝis el la koro de la forpasinta Apsu <ref>[http://www.ancienttexts.org/library/mesopotamian/enuma.html Enuma Elish. The Babylonian Epic of Creation]</ref>. La rakonto daŭras priskribante la interdian militon eksploditan post kiam Ea estis mortigita Apsun. La dioj provis sukcese pacigi la panteonojn elektante Marduk, junan diaĵon, kiel ĉefon al kiu ĉiuj dioj, la [[Anunakoj]], devis submetiĝi, kio okazis post longaj kaj kruelaj konfliktoj kun aparta partopreno de la diino [[Thiamat]].
 
Por komenci Marduk defias la sinjorinon de la dioj, nome la mara drako [[ThiāmatThiamat]]: kruele ĝin mortigas…
 
Marduk estis prezentita kiel homa estulo, ofte kun sia simbolo de la serpento-drako, jam simbolo de la dio [[TishpakTiŝpak]].
La babilonaj tekstoj parolas pri la alestiĝo de la urbo Eridu verke de Marduk, kaj do pri ĝia “sankta urbo, sidejo de aliaj dioj…
 
Linio 31:
 
== Biblio ==
En la verkoj de la fino de la [[Malnova Testamento]], en [[Libro de Danielo]] 2,1-21 kaj en [[Libro de Baruĥ]] 6,41, konsideritaj [[ApokrifojjApokrifoj|apokrifaj]] ĉe iuj kristanaj eklezioj, oni trovas Marduk kaj Bel kun referenco al [[Belzebubo]]. La origino de tiu titolo tamen staras en la dio Baal Zebul kaj Beelsebul, fine transformita en Belzebubo el la popola etimologio.<ref> [John L. McKenzie, Dictionary of the Bible, Simon & Schuster, 1965 p 541.]</ref>
 
== Notoj ==
Linio 37:
 
== Bibliografio ==
* [[Luigi Cagni (storico)|Luigi Cagni]], «La religione della Mesopotamia», in ''Storia delle religioni. Le religioni antiche'', Laterza, Roma-Bari 1997, ISBN 978-88-420-5205-0
* Giovanni Basile, Il mito. Uno strumento per la conoscenza del mondo. Mimesis, Milano-Udine 2013, ISBN:978-88-5751-622-6
* Helmer Ringgren, (1974) Religions of The Ancient Near East, Translated by John Sturdy, The Westminster Press, p. 67.
Linio 46:
*[[ Libro de Baruĥ]]
*[[ Enuma Eliŝ]]
* [[Mardukaj sigeloj]]
 
== Aliaj projektoj ==