Kiel registrite je 10:10, 23 jul. 2013 redakti PaulP (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 11 782 redaktoj korektetoj ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 18:32, 5 jun. 2014 redakti malfari Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 274 493 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 3: == Historio == La amaskomunikiloj estas instrumentoj en konstanta evoluado. Tre probable la unua formo de komunikado inter homoj estis tiu de la [[lingva signo\|signoj]] kaj signaloj uzitaj en la [[prahistorio]], kies bildo en la [[kulturo]] estas la diversaj elmontroj de la [[prahistoria arto]]. La apero de la [[skribo]] kutime estas konsiderata kiel la komenco de la [[historio]]. De tiu momento, la ekonomiaj kaj sociaj ŝanĝoj grave kondiĉis la naskiĝon kaj disvolviĝon de la diversaj amaskomunikiloj, de tiuj ligitaj al la skribo kaj ĝia maŝinigo ([[presarto]] -[[15-a jarcento\|15a jarcento]]-) ĝis la [[aŭdovidaj rimedoj]] ligitaj al la epoko de la [[elektro]] (unua duono de la [[20-a jarcento\|20a jarcento]]) kaj al la revolucio de la [[komputiko]] kaj la [[telekomunikado]] ([[scienca-teknika revolucio]] aŭ [[tria industria revolucio]] -de la dua duono de la [[20-a jarcento\|20a jarcento]]-), ĉiu el ili esencaj por la malsamaj fazoj de la nomita procezo de [[tutmondiĝo]]. Linio 17 ⟶ 16: == Intencoj == La ĉefa intenco de la amaskomunikiloj estas, ĝuste, komuniki, sed laŭ ties tipo de idearo aŭ intenco povas specialiĝi en: informi, eduki, transdoni, amuzi, formi opinio, instrui, kontroli, ktp. Evidente la bezonoj de la sendinto kaj de la ricevonto ne nepre kongruas: tiele la ricevanto kutime serĉas informon, dum la sendinto profitas tiun neceson por aldoni al tio sian propran komunikan bezonon aŭ intereson. Tio akriĝas se konsideri, ke la serĉanto estas plej ofte privatulo, dum la elsendanto estas [[entrepreno]], [[korporacio]], riĉa posedanto, [[registaro]] ktp. == Diversaj amaskomunikiloj == [[Dosiero:Brockhaus Lexikon.jpg\|thumb\|200px\|Brockhaus Konversations-Lexikon, 1902.]] === Libro === {{Ĉefartikolo\|Libro}} '''Libro''' estas kolekto de unu aŭ pli da skribitaj verkoj, kutime presita en [[papero]] kaj bindita por protekti kaj organizi la materialon enhavatan. Kiel tia,ili estas unu el la plej malnovaj formatoj de disvastigo de informo kiun oni ankoraŭ konservas. Unu specifa tipo de libro aŭ libraro kiu ludas gravan rolon por la amaskomunikado estas la [[enciklopedio]]. === Ĵurnalo === {{Ĉefartikolo\|Ĵurnalo}} === Gazeto === {{Ĉefartikolo\|Gazeto}} === Bildliteraturo === {{Ĉefartikolo\|Bildliteraturo}} Linio 35 ⟶ 40: === Radio === {{Ĉefartikolo\|Radio}} '''Radio''' estas rektlinia brila strio, kiu eliras el lumanta korpo aŭ ĉiu el la apartaj rektliniaj elsendaĵoj de ĉiu neluma fonto de energio, kaŭzante la [[radiado]]n. Origine, radiodissendado estis nomata "sendrata telegrafado", kio estis mallongigita al "sendrata" (angle "wireless") fare de britoj. La prefikso "radio-" en senco de transsendo estis unuafoje uzita en la vorto radiokonduktanto, kreita de franca fiziko Édouard Branly en la jaro [[1897]], bazita sur la verbo verbo "radiadi" (latine "radius" signifas "lumradio"). === Kino === {{Ĉefartikolo\|Kino}} '''Kino''' (vorto oficiala) estas arto de '''kinematografio''' (el la greka ''kinéma'' - movo kaj ''grafein'' - skribi). Dum kinematografio estas resuma nomo por ĉiuj agadoj rilataj al [[kamerao]], [[filmo]] kaj filmado (produktado de filmoj, metodoj kaj procedoj de filma tekniko, organizado de distribuo, vendado). '''Kameraado''' estas fako pli speciala rilatante al la laboro de [[kameraisto]]. Kinematografio estas uzata ankaŭ pri [[filmo]]j kaj registrado de rapidaj movoj kun alta bilda [[frekvenco]] (ekz. esplorado de eksplodoj). La kino estas la ĉefa arto por la [[20a jarcento]] kaj ĝi iĝis nomata la ''sepa arto''. === Televido === [[Dosiero:Tvwithantenna.jpg\|thumb\|250px\|Televidilo]] {{Ĉefartikolo\|Televido}} '''Televido''' (mallongigo: '''TV''') estas [[telekomunikado\|telekomunika]] sistemo, per kiu eblas sendi moviĝantajn bildojn kaj sonojn trans distanco. Etimologie, ĝi estas [[hibrida vorto]], devenante el la [[greka lingvo\|greka]] bazvorto ''tele'' (signifanta "malproksime") kaj la [[latina lingvo\|latina]] ''video'' (signifanta "mi vidas"). [[Dosiero:Braun_HF_1.jpg\|right\|thumb\|Germana televidilo de la 1958-a jaro]] La aparato, kiu ricevas kaj montras la sendatajn signalojn, nomiĝas '''televidilo'''. Al televido rilatas verboj ''[[spekti]]'' kaj ''[[zapi]]''. === Interreto === {{Ĉefartikolo\|Interreto}} '''Interreto''' estas metodo de interkonektado de retoj de [[komputilo]]j pere de aro de [[protokolo]]j nomitaj [[TCP/IP]]. '''Interreto''' (nomita unue anglalingve kiel '''''Internet''''') estas tutmonda alirebla sistemo de [[komputila reto\|komputilaj retoj]], kiu transsendas [[datumo]]jn laŭ [[IP\|Interreta Protokolo]] kaj multaj aliaj [[protokolo]]j. Ĝi konsistas el miloj da pli malgrandaj [[komerco\|komercaj]], organizaciaj, [[akademio\|akademiaj]], [[registaro\|registaraj]], kaj personaj komputilaj retoj. Ĝi portas diversajn informojn kaj servojn, kiel [[retpoŝto]]n, [[babilejo\|retbabilon]], kaj la interligitajn retpaĝojn kaj aliajn dosierojn de la [[TTT\|Tut-Tera Teksaĵo]]. Pli ĝenerale, '''interreto''' (minuskle) estas iu aro de interkonektitaj komputiloj. ~~Interreto estas metodo de interkonektado de retoj de [[komputilo]]j pere de aro de [[protokolo]]j nomitaj [[TCP/IP]].~~ == Kritikoj al la ~~Amaskomunikiloj~~amaskomunikiloj ==▼ Nuntempe la ĉefa problemo rilate ilin estas ilia koncentrigo en ~~malmultajn~~malmultaj ~~ampleksajn~~ampleksaj "imperioj" kaj ties posedo fare de financaj potencoj, ankaŭ pli-malpli politike orientitaj laŭ siaj interesoj. Tio estas ofte denuncata kiel malkongruanta kun demokratio, kaj libero kaj reprezenteco de la opinioj.▼ ▲== Kritikoj al la Amaskomunikiloj == ▲Nuntempe la ĉefa problemo rilate ilin estas ilia koncentrigo en malmultajn ampleksajn "imperioj" kaj ties posedo de financaj potencoj, ankaŭ pli-malpli politike orientitaj laŭ siaj interesoj. Tio estas ofte denuncata kiel malkongruanta kun demokratio, kaj libero kaj reprezenteco de la opinioj. == Esperanto-amaskomunikiloj == La historio de amaskomunikiloj estas paralela al la [[historio de Esperanto~~\|historio de la lingvo~~]] mem. La unua apero de Esperanto okazis per publikigo de libro, la t.n. [[Unua Libro]]. Baldaŭ aperis la unua gazeto, kaj dum la unuaj jardekoj la disvastigo de la lingvo ŝuldiĝis al la amaskomunikiloj. Nuntempe ekzistas granda varieco de [[Esperanto-gazetoj]] kaj de libroj. Ekzistas ĉ. deko da radiostacioj, kiuj elsendas kelkfoje en Esperanto, kutime iuj landaj aŭ de regionaj stacioj. La uzo de televido estas multe pli sporada, kaj nuntempe preskaŭ nur reta. ~~La uzo de televido estas multe pli sporada, kaj nuntempe preskaŭ nur reta.~~ Granda parto de la nuntempaj Esperanto-gazetoj estas eldonataj de [[UEA]] aŭ de ties membroorganizoj ([[TEJO]] kaj la landaj asocioj) aŭ aliĝintaj fakorganizoj ([[ILEI]] ktp.). Tiuj organizoj el la UEA-strukturo eldonas ĉ. 90 % de la Esperanto-gazetoj, se oni kalkulas la eldonkvanton. Ekster la UEA-strukturo estas nur tre malmultaj gazetoj - ekzemple [[Sezonoj]] eldonas "[[La Ondo de Esperanto]]", [[LF-koop]] eldonas "[[Heroldo de Esperanto]]", "[[Literatura Foiro]]" kaj "[[Femina]]", [[SAT]] eldonas "[[Sennaciulo]]"-n. Tre ofte la gazetoj ne traktas politikajn temojn de ekster Esperantujo; kutime ankaŭ nur malofte ceterajn temojn de ekster Esperantujo. Pli malpli solaj esceptoj estas la gazetoj de [[SAT]] kaj la revuo [[Monato (gazeto)\|Monato]], kiun ekde 1988 eldonas [[Flandra Esperanto-Ligo]]. Politikaj temoj aperas do preskaŭ nur en SAT-gazetoj kaj en Monato.

Amaskomuniko: Malsamoj inter versioj