Interna milito: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Sublevados_Guareña.jpg|thumb|300px|Eniro de la frankisma armeo en 1937 en la ekstremadura urbeto [[Guareña|Guareña]] dum la [[Hispana Enlanda Milito]], kiu estis interna milito, en kiu partoprenis ankaŭ eksterlandaj trupoj ambaŭflanke, kiel antaŭaĵo de la [[Dua Mondmilito]].]]
 
[[File:Battle of Gettysburg.jpg|thumb|270px|Sekvo de la [[Batalo de Gettysburg]], [[Usona Enlanda Milito]], 1863]]
'''Interna milito''' (ofte nomata ankaŭ ''enlanda milito'' kaj ''intercivitana milito'') estas [[milito]], en kiu la fortoj partoprenantaj en la konflikto apartenas al la sama [[lando]], [[imperio]] aŭ (alitipa) politika estaĵo, kaj batalas por alpreni la regadon de la regno. La esprimoj ''intercivitana milito'', ''civitana milito'' aŭ ''civila milito'' ne ĝustas, ĉar ili supozigas,, ke la armita konflikto ne enhavas armeojn, kio maloftas aŭ tute ne eblas: civiluloj kiam armiĝas jam ne plu estas civiluloj.
 
Linio 29:
 
(4) (a) Ke la ribelantoj havu organizon asertantan havi la karakterizaĵojn de Ŝtato; (b) Ke la ribelantoj faru aŭtoritatajn ekzercojn kiel reale aŭtoritata ''[[de facto]]'' super la loĝantaro ene de difinita parto de la nacia teritorio; (c) Ke la armetrupoj agu sub la direkto de fakorganizita aŭtoritato kaj estu pretaj observi la ordinarajn militleĝojn; (d) Ke la ribelanta aŭtoritato jesu esti ligitaj per la provizaĵoj de la Konvencio.
 
==Kialoj de interna milito laŭ la Modelo Collier–Hoeffler==
Akademiuloj esplorantaj la kialon de interna milito estas altiritaj per du kontraŭstaraj teorioj, nome por avideco kontraŭ plendo. Malglate deklarite: ĉu konfliktoj estas kaŭzitaj fare de homoj kiuj, ĉu difiniĝas laŭ etneco, religio aŭ alia socia alligiteco, aŭ ĉu konfliktoj komenciĝas ĉar ĝi estas rilataj al la ekonomiaj plej bonaj avantaĝoj de individuoj kaj grupoj kiuj komencas ilin? Scienca analizo apogas la konkludon ke ekonomiaj kaj strukturaj faktoroj estas pli gravaj ol tiuj de identeco en okazoj de interna milito.<ref>Vidu, ekzemple, Hironaka (2005), pp. 9–10, kaj [[Paul Collier|Collier, Paul]], Anke Hoeffler kaj Nicholas Sambanis, "The Collier-Hoeffler Model of Civil War Onset and the Case Study Project Research Design," en Collier & Sambanis, Vol 1, p. 13</ref>
 
Ampleksa studo de interna milito estis aranĝita fare de teamo de la [[Monda Banko]] komence de la 21-a jarcento. La studkadro, kiu estis nomita la Modelo Collier–Hoeffler, ekzamenis 78 kvinjarajn pliigojn de interna milito okazintaj de 1960 ĝis 1999, same kiel 1,167 kvinjarajn pliigojn de "neniu enlanda milito" por komparo, kaj submetis la datenojn lokitajn al regresa analizo por vidi la efikon de diversaj faktoroj. La faktoroj kiuj pruviĝis havi statistike signifan efikon al la ŝanco ke interna milito okazus en iu antaŭfiksita kvinjara periodo estis:<ref name=cs17>Collier & Sambanis, Vol 1, p. 17</ref>
 
===Havebleco de financo ===
===Ŝancokosto de ribelo ===
===Armea avantaĝo ===
===Plendo===
===Loĝantaro===
 
La diversaj faktoroj kontribuantaj al la risko de enlandamilita pliiĝo pliiĝas rilate al la kvanto de loĝantaro. La risko de interna milito pliiĝas ĉirkaŭ proporcie kun la grandeco de la loĝantaro de lando.
 
===Tempo ===
 
== Historiaj ekzemploj ==
[[File:Uniformes (koltchak) 001.jpg|300px270px|right|thumb|Soldatoj de la Siberia Armeo en 1919 ([[Rusia Enlanda Milito]]).]]
* La [[Etiopia Interna Milito]] (1991),
* La [[Hispana Enlanda Milito]] (1936-1939),