Bruĝo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 70 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q12994) |
Unua parto de pliampleksigo de la paĝo, parte surbaze de la Wikitrans-traduko (sed la angla originalo plurloke estas fuŝa) |
||
Linio 29:
|}
'''Bruĝo''' (nederlande: ''Brugge'') estas [[municipo]] en [[Belgio]], unu el la 133 municipoj, kiuj ricevis la honortitolon "[[urbo]]". Ĝi ricevis la titolon en [[1128]]. Dum la [[mezepoko]] la urbo apartenis al la komerca ligo [[Hanso]]. Bruĝo estas konsiderata unu el la plej belaj urboj de Eŭropo.
Ĝi estas la ĉefurbo de la regiono de la provinco [[Okcidenta Flandrio]] en la [[Flandra Regiono]]. Ĝi situas en la nordokcidento de Belgio.
Ekde 1971 la municipoj [[Assebroek]], [[Dudzele]], [[Koolkerke]], [[Lissewege]], [[Sint-Andries]], [[Sint-Jozef]], [[Sint-Kruis]], [[Sint-Michiels]], [[Sint-Pieters]], [[Zeebrugge]] kaj [[Zwankendamme]] apartenas al Brugge, la ĉefa municipo.
La historia urbocentro estas [[Monda heredaĵo de Unesko]]. Ĝi estas ovo-forma kaj proksimume 430 hektarojn en granda. La areo de la tuta urbo sumiĝas al pli ol 13.840 hektaroj, inkluzive de 1.075 hektaroj de la marbordo, ĉe Zeebrugge (kun la signifo " Bruĝo ĉe la maro". La totala populacio de la grandurbo estas 117,073 (1 januaro 2008), de kiuj proksimume 20.000 vivas en la historia centro.
Kune kun kelkaj aliaj kanal-bazitaj nordaj urboj, kiel ekzemple [[Amsterdamo]], ĝi foje estas referita kiel "La [[Venecio]] de la Nordo".
==Toponimio==
La loknomo Bruĝo unue estas menciita kiel ''Bruggas'', ''Brvggas'', ''Brvccia'' en 840 - 875, tiam ''Bruciam'', ''Bruociam'' en 892, ''Brutgis uico'' fine de la 9-a jarcenton, ''en portu Bruggensi'' ĉirkaŭ 1010, ''Bruggis'' en 1012, ''Bricge'' en 1037 (anglosaksa kroniko), ''Brugensis'' en 1046, ''Brycge'' en 1049 - 1052, ''Brugias'' en 1072, ''Bruges'' en 1080 - 1085, ''Bruggas'' ĉirkaŭ 1084, ''Brugis'' en 1089, Brugge en 1116.
==Historio==
===Originoj===
Tre malmultaj spuroj de homa aktiveco en Bruĝo originas de antaŭ la [[Gaŭlio|Gaŭlia]]-[[Romio|Romia]] epoko. La unuaj fortikaĵoj estis konstruitaj post la konkero de [[Julio Cezaro]] en la unua jarcento a.K., por protekti la marbordan regionon kontraŭ piratoj. La [[Frankoj]] transprenis la tutan regionon de la Gaŭlio-romianoj ĉirkaŭ la 4-a jarcento kaj administris ĝin kiel la ''Pagus Flandrensis''. La [[Vikingoj|vikingaj]] atakoj de la naŭa jarcento igis la [[grafo|grafon]] de [[Flandrio]] Baldueno la 1-a plifortikigi la romiajn fortikaĵojn. Komerco baldaŭ rekomencis kun [[Anglio]] kaj [[Skandinavio]].
===Glora periodo (12-a ĝis 15-a jarcento)===
Bruĝo ricevis sian urboĉarton la 27-an de julio 1128. Ekde proksimume 1050, laŭpaŝa ŝlimigado perdigis la rektan aliron al la maro. Ŝtormo en 1134, aliflanke, kreis naturan kanalon ĉe la [[Zwin]] ĝis [[Damme (Belgio)|Damme]], urbo kiu iĝis la komerca antaŭhaveno por Bruĝo.
====Komerco====
Bruĝo havis strategian lokon ĉe la vojkruciĝoj de la Norda [[Hanso]] kaj la sudaj komercvojoj. Bruĝo jam estis inkludita en la cirkvito de la flandraj kaj francaj [[ŝtofo]]-[[foiroj]] komence de la 13-a jarcento. La entreprenistojn de Bruĝo transprenis de Italio novajn formojn de [[kapitalismo|komercistkapitalismo]]. Pluraj komercistoj partumus la riskojn kaj profitojn kaj kunmetis sian konon de merkatoj. Ili utiligis novajn formojn de ekonomia interŝanĝo, inkluzive de [[kambio|kambioj]]. La urbo fervore bonvenigis eksterlandajn komercistojn.
Kun la revekiĝo de la urba vivo en la dekdua jarcento, lanmerkato, lanvestaĵoj-teksadindustrio, kaj la merkato por ŝtofoj ĉiu profitis el la protekto de la urbomuroj, kie profitoj povus esti sekure akumulitaj sub la patroneco de la grafoj de Flandrio. En 1277, aperis en la haveno de Bruĝola unua komerca ŝiparo el [[Ĝenovo]], unu de la komercistaj reprezentejoj kiu igis Bruĝon la ĉeflokon por la komerco kun la [[Mediteranea Maro]]. Tiu evoluo evoluigis komercajn kaj financajn teknikojn. La [[Borso]] malfermiĝis en 1309 (plej verŝajna la unua borso en la mondo) kaj evoluis en la plej sofistikan pruntomerkaton de la Malalta Landoj en la 14-a jarcento. La eksterlandaj komercistoj konservis apartajn komunumojn regitajn memstare per propraj leĝoj ĝis la ekonomia kolapso post 1700.
Tia riĉaĵo kaŭzis sociajn renversiĝojn. En 1302 la popolo interligis fortojn kun la grafo de Flandrio kontraŭ la francoj. Kulmino estis la venko ĉe la [[Batalo de la oraj spronoj]], proksime de [[Kortrijk]] la 11-an de julio. La statuon de Jan Breydel kaj Pieter de Coninck, la gvidantoj de la ribelo, troviĝas sur la ĉefplaco (''Markt'') de Bruĝo.
En la 15-a jarcento, [[Filipo la 3-a (Burgonjo)|Filipo la Bona]], duko de [[Burgonjo]], starigis [[kortego|kortegon]] en Bruĝo, same kiel en [[Bruselo]] kaj [[Lille]]. Li altiris artistojn, bankistojn, kaj aliajn elstarajn personecojn el tuta Eŭropo. La teksistoj de Bruĝo estis konsiderataj inter la plej bonaj en la mondo.
====Malkresko post 1500====
Ĉirkaŭ 1500, la Zwin-kanalo, kiu donis al la urbo sian prosperon, komencis ŝlimiĝi. Antverpeno iĝis la ekonomia ĉefurbo de la regiono de la [[Deksep Provincoj]], ankaŭ nomata [[Malalta Landoj]]. Dum la 17-a jarcento la mara infrastrukturo estis modernigita, kaj novaj ligoj kun la maro estis konstruitaj, sed sen multe da sukceso.
====Reviviĝo====
''(sekvo preparata]''
== Vidu ankaŭ ==
| |||