Porko: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{Tiu ĉi artikolo|temas pri porvianda domestikitaaldomigita besto. Por "Mara porketo", "porko el Gvineo" kaj "porko el Hindio" legu [[Kavio]].}}
{{Taksonomio
|nomo = Porko
Linio 22:
|komunejo =
}}
'''Porko''' (''Sus scrofa domesticus'') estas domaaldomigita granda dikhaŭta [[mamuloj|mamulo]], el la [[ordo]] de [[parhufuloj]], familio de [[suedoj]], ne remaĉanta, kiun kutime oni grasigas por homa nutrado.<ref>[[PIV2]], p. 902.</ref> Ĝi havasestas diversajnkutime konsiderata [[subspecio]]jn laŭde la [[Brutobredado|breda celoapro]]., Ĝi(''Sus estisscrofa'') origine bredita porkiel akiridistinga [[viando]]n,specio. [[graso]]nTies ([[lardo]]n),kap-korpa ellongo kiujgamas nunel gravas0.9 ĉefeal la1.8 viandam celo.(35 Dumal la71 [[speciokrucigo]]jcoloj), onikaj celasla rapideplenkreskulo kreskantanpovas porkonpezi rilateinter 50 al la350 donitakg [[furaĝo]].(110 Ĝial estas770 trefuntoj). fekundaKompare besto,kun havantealiaj 5-12to porkidojnother Cetartiodaktiluloj, tielties ĝikapo povasestas sinrelative plilonga, facile reproduktipintoforma, kaj multobligisen olverukoj. aliajCetartiodaktiluloj [[bestoj]]estas kompare kun 1-2 idoj (kaze deĝenerale [[bovoherbivorulo]]j, [[ĉevalo]],sed [[ŝafo]]).la Ĝiaaldomigita [[bleko]]porko estas nomitaĉiomanĝanto, lakiel '''[[grunto]]'''ties natura parenco.
 
Ĝi havas diversajn [[subspecio]]jn laŭ [[Brutobredado|breda celo]]. Ĝi estis origine bredita por akiri [[viando]]n, [[graso]]n ([[lardo]]n), el kiuj nun gravas ĉefe la vianda celo ([[porkaĵo]]). Dum la [[speciokrucigo]]j, oni celas rapide kreskantan porkon rilate al la donita [[furaĝo]]. Ĝi estas tre fekunda besto, havante 5-12 porkidojn, tiel ĝi povas sin pli facile reprodukti kaj multobligi ol aliaj [[bestoj]] kompare kun 1-2 idoj (kaze de [[bovo]], [[ĉevalo]], [[ŝafo]]). Ĝia [[bleko]] estas nomita la '''[[grunto]]'''.
Ĝia viando estas ŝatata en la neislamaj [[lando]]j, ĉar la [[islamo|muslima]] (same kiel [[Judaismo|judaisma]]) instruado malpermesas manĝadon de porkoviando. Ekzemple, same en [[Hispanujo|hispana]] kiel en [[Tajvano|tajvana]] [[kuir-arto]]j oni manĝas kiel viandon ĉion venantan el korpo de porko: [[ŝinko]]n, [[kolbaso]]jn, [[orelo]]jn, [[muzelo]]n, [[lardo]]n, eĉ ĝian [[sango]]n. En [[Brazilo]], la [[nazo]], [[orelo]]j kaj [[piedo]]j estas rigarditaj kiel noblaj viandoj, male, en [[Usono]] oni uzas ilin kiel manĝo al [[hundo]]j. En Hispanujo ĝi aparte abundas en la regionoj [[Ekstremaduro]] kaj [[Andaluzio|Andaluzujo]], per la glanoj de kies multaj [[anzino]]j ili nutriĝas, libere vivante en la kamparo.
 
Ĝia viando estas ŝatata en la neislamaj [[lando]]j, ĉar la [[islamo|muslima]] (same kiel [[Judaismo|judaisma]]) instruado malpermesas manĝadon de porkoviando. Ekzemple, same en [[Hispanujo|hispana]] kiel en [[Tajvano|tajvana]] [[kuir-arto]]j oni manĝas kiel viandon ĉion venantan el korpo de porko: [[ŝinko]]n, [[kolbaso]]jn, [[orelo]]jn, [[muzelo]]n, [[lardo]]n, eĉ ĝian [[sango]]n. En [[Brazilo]], la [[nazo]], [[orelo]]j kaj [[piedo]]j estas rigarditaj kiel noblaj viandoj, male, en [[Usono]] oni uzas ilin kiel manĝo al [[hundo]]j. En Hispanujo ĝi aparte abundas en la regionoj [[Ekstremaduro]] kaj [[Andaluzio|Andaluzujo]], per la glanoj de kies multaj [[anzino]]j ili nutriĝas, libere vivante en la kamparo. Krome ankaŭ [[felo]], haroj kaj ostoj estas uzitaj por industriaj celoj. Lastatempe, porkoj, kaj ĉefe la [[pendventra porko]], estasuzitaj kiel [[maskoto]]j.
 
[[Dosiero:Sow and five piglets.jpg|eta|none|250px|Porkino kaj porkidoj]]