|
La '''kanonakanonika juro''' estas konstituata de amplekso de la juraj [[normo]]j formulitaj de [[Katolika Eklezio]], kiuj reguligas la aktivecon de la fideluloj kaj de la ekleziaj strukturoj en la mondo krom la rilatojn inter-ekleziajn kaj tiujn kun la eksteraj socioj; ĝi plue aplikiĝas kiel ŝtata juro ĝuste ene de [[Vatikano|Vatikana Ŝtato]]. Ĝi, tamen, ne konfuzendas kun la [[eklezia juro]], kiu ĝenerale estas la juro pere de kiu la [[ŝtato]]j reguligas siajn rilatojn kun la dikredantoj kaj la diversaj religiaj konfesioj.
== Karakterizoj ==
Kvankam memkompreneble radikita en religio tre preciza, la kanonakanonika juro tre diferencas de la islama [[Ŝario]] aŭ de la juda juro (kiu multe similas al ŝtata juro), sed samtempe ĝi ne ricevas ŝtatan identecon ĉar ĝi estas destinita al amaso de fideluloj loĝanta en tramonde kaj ne dislokita en unu sola teritorio: paralele ĝi diferencas de la koncepto de ŝtato ankaŭ pro tio ke la kanonakanonika juro devenas kaj orientigas al alia mondo kaj ne al tiu tera.
Ĝi aplikiĝas nivele de civila jura kaj puna juro ene la Vatikano.
Entute la kanonakanonika juro estas formata de la amplekso de la normoj, devenantaj el papo, kiuj:
* kreas jurajn kanonajnkanonikajn rilatojn, kiuj koncernas la juran situacion de la fideluloj ene de la Eklezio;
* reguligas tiujn rilatojn;
* organizas la hierarkion de la organojn formantajn la Eklezion kaj ties aktivecon.
[[Dosiero:Treegratian.jpg|thumb|''[[Graciano (juristo)|Graciano juristo]] ''. 1140]]
La vorto “kanono”“kanoniko” devenas el la greka koresponda κανών, kiu simple signifas “regulon”, kaj estis uzata tiusence, unufoje, en la [Unua koncilio de Niceo]] ([[325]] d.K). La termino fiksiĝis ĉiam pli en la senco de leĝo kune, tamen, kun ''ius sacrum'', ''ius decretalium'', ''ius pontificium'' kaj ''ius ecclesiasticum''. Ekde la [[Dua Vatikana Koncilio]] la sintagmo “kanona“kanonika juro” estas ofte anstataŭata per [[eklezia juro]], kiu plitaŭge alestigas la kialojn fondantajn la Eklezion.
=== Origino de la normoj ===
La juraj normoj de la kanonakanonika juro radikiĝas en la dia juro esprimita en la Dia Revelacio kaj en la volo de la papo kiu estis helpata de la kolegio de episkopoj.
=== Fontoj ===
Kiel jam aludite, tiu juro devenas rekte de la volo de la papo kiel absoluta suvereno. Grandero de la moderna kanonakanonika juro estis kaj estas promulgita sur oficialaj fontoj.
== Historio ==
La evoluo de la kanonakanonika juro kutime estas dividita laŭ kvin historiaj periodoj, malhomogenaj tamen.
=== Antauŭgraciana periodo: unua Jarmilo ===
=== Klasika periodo: [[12-a jarcento|12-a ĝis al 16-a jarcentoj]] ===
La tieldirita klasika periodo de la kanonakanonika juro komenciĝas en la [[12-a jarcento]] kun [[Graciano (juristo)]] kiu kompilis la veran unua prijuran verkon nomatan ''Decretum'' kiu ricevos sennombrajn glosojn (komentojn) dum kolektiĝas ankaŭ la kanonakanonika juro origine papa al kiu estis konfiditaj la plej gravaj problemoj.
La kromaj perfektaĵoj kaj novaĵoj de la [[Koncilio de Trento]] provokas kulturajn kaj jurajn novaĵojn pro la krizo kreita de [[Protestantismo]]: la dekretaro de tiu koncilio originas multajn eldonojn, ne ĉiam akordigeblaj.
Tiu periodo karakteriziĝas per la forta centriĝo produkta kaj administra de la juro: la iniciato pasas decide en la manoj de la cenra eklezio.
La kanonistojkanonikistoj ellaboras la doktrinon laŭ kiu la la eklezio kaj la ŝtato estas du socioj perfektaj kiuj, do, havas ĉion postulitan por esti sendependaj kaj ne bezonantaj unu de la alia. Iom post iom prezentiĝis, kiel por la moderna ŝtatoj, ankaŭ por la [[Katolika Eklezio]] la neceso kolekti siajn leĝojn en kodo: kaj naskiĝas la [[Codex Iuris Canonici|kodo de kanonakanonika juro]].
=== Nuntempa periodo: ekde la [[20-a jarcento]] ===
La provoj krei unikan kanonankanonikan kodon sukcesis sub la papeco de [[Benedikto la 15-a]] (1914-1922): ties normoj plidistingiĝis iom post iom kun la novaj rilatoj kun la mondaj ŝtatoj.
Tiu kodo estis modernigita plurfoje (sub la papo [[Johano la 23-a]] kaj [[Johano Paŭlo la 2-a]] [[1983]]: tiu lasta sekvis la liniojn proponitajn de la [[Dua Vatikana Koncilio]].
La novaj vatikanaj leĝoj sugestas kaj ordonas ke la kanonakanonika sistemo ne plu akiros aŭtomate leĝojn de la modernaj ŝtatoj precipe de la itala ŝtato.
En julio [[2013]] per "[[motu proprio]]", kiel titolulo de la absoluta povo, papo [[Francisko]] provizis modifi la “fundamentan leĝon” kiu reguligas la la kanonankanonikan juron rilatante la institucian juron ene de la [[Vatikano]].
== Bibliografio ==
* [[Patroj de la Eklezio]]
== Aliaj projetojprojektoj ==
[https://eo.wikipedia.org/wiki/Kategorio:Kanona_juro] Ilustraĵoj pri la kanonakanonika juro
[[Kategorio:Dokumentoj de la Katolika Eklezio]]
[[Kategorio:Religia juro]]
[[Kategorio:KanonaKanonika juro]]
[[Kategorio:Religio kaj politiko]]
| 