Respubliko: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
[[Archivo:Daumier République.jpg|thumb|250px|''La Respubliko mamnutras siajn filojn kaj instruas ilin''. Pentraĵo de [[Honoré Daumier]], 1848.]]
'''Respubliko''' estas politika organizo de la publikaj aferoj, forte ligita al [[demokratio]], kiu havis en la historio diversajn formojn. La difino de ''respubliko'' do malsamas depende ĉu temas pri antikva tempo ĉu de nuntempo. La vorto ''respubliko'' venas de la [[latina lingvo|latinlingvaj]] vortoj ''res publica'' aŭ "publika afero" kaj origine uzatis pri aferoj, pri kiuj decidis plejmulto de la [[plebo]], anstataŭe al [[reĝo]] aŭ [[cezaro]].
Linio 7 ⟶ 8:
* Parlamenta respubliko, estrita de [[Ĉefministro]] kun hegemonio de la parlamento
* Aliaj (asemblea reĝimo, [[Romia respubliko]], [[Venecia respubliko]], ktp)
Foje la koncepto ''respubliko'' estas ligita al la [[simbolo]] de la [[friga ĉapo]].
==Kazoj==
[[Dosiero:European Union member states by head of state.svg|thumb|200px|Respublikoj kaj Monarkioj en la aktuala [[Eŭropa Unio]]: ruĝe la monarkioj kaj blue la respublikoj]]
Oni nepre ne forgesu, ke respubliko ne necese estas demokrata, ĉar demokrateco estas alia koncepto (kaj ekzemple nuntempe povas efektiviĝi en [[konstitucia monarkio|konstituciaj monarkioj]]), dum male respubliko povas esti oligarkieca (t.e. la povo de kelkaj), derajte aŭ defakte ([[plutokratio]]), ekzemple la [[Venecia respubliko]] tute ne estis demokrata, kaj tiu de Romio ne vere. Ankaŭ kelkaj monarkioj oni priskribis kiel ia "nobelara respubliko", ĉar la nobelaro elektis la reĝon, kaj retenis multe da povo kaj liberecoj (por '''si'''), ĉefa ekzemplo estis [[Pollando]].
Linio 22 ⟶ 26:
==Specifaj historiaj kazoj==
[[Dosiero:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple.jpg|thumb|300px|''La libereco gvidanta la popolon'' ([[Eugène Delacroix]]), alegorio de la libereco, kun la moto ''[[Liberté, égalité, fraternité]]'' kaj la [[friga ĉapo]] estas simboloj de [[respublikismo]].]]
* [[Angla Respubliko]]
* [[Romia Respubliko]]
Linio 38 ⟶ 43:
* [[Franca revolucio de 1789]]
* [[Esperanta Respubliko]]
* [[Friga ĉapo]]
==Notoj==
<references/>
===Bibliografio===
* Martin van Gelderen & Quentin Skinner, eld., ''Republicanism: A Shared European Heritage'', v1, ''Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe'', Cambridge: Cambridge University Press., 2002
* Martin van Gelderen & Quentin Skinner, eds., ''Republicanism: A Shared European Heritage'', v2, ''The Values of Republicanism in Early Modern Europe'', Cambridge: Cambridge U.P., 2002
* Willi Paul Adams, “Republicanism in Political Rhetoric before 1776,” ''Political Science Quarterly'' 85(1970), p397-421.
* Joyce Appleby, “Republicanism in Old and New Contexts,” in ''William & Mary Quarterly'', 3rd series, 43 (January, 1986), p3-34.
* Joyce Appleby, eld., “Republicanism” issue of ''American Quarterly'' 37(Fall, 1985).
* Sarah Barber, ''Regicide and Republicanism: Politics and Ethics in the English Republic, 1646-1649'', Edinburgh: Edinburgh University Press, 1998.
* Gisela Bock, Quentin Skinner & Maurizio Viroli, eds., ''Machiavelli and Republicanism'', Cambridge: Cambridge U.P., 1990.
* {{citation|first=William R. |last=Everdell |title=The End of Kings: A History of Republics and Republicans |edition=2nd |publication-place=Chicago |publisher=University of Chicago Press |year=2000}}
* Eric Gojosso, ''Le concept de république en France (XVIe -XVIIIe siècle)'', Aix/Marseille, 1998, pp205–245.
* James Hankins, "Exclusivist Republicanism and the Non-Monarchical Republic," ''Political Theory'' 38.4 (August 2010), 452-482.
* Frédéric Monera, ''L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel'' — Paris: L.G.D.J., 2004 [http://www.fnac.com/Shelf/article.asp?PRID=1601897&Mn=2&Ra=-1&To=0&Nu=2&Fr=3 Fnac], [http://www.lgdj.fr/rech_rapide.php?_Sess=c22f5de9dee93f9554d169596caad970&_Mots=monera&_TypeCode= LGDJ.fr]
* Philip Pettit, ''Republicanism: A Theory of Freedom and Government'', Oxford: Clarendon Press, 1997, pp. x and 304.
* J. G. A. Pocock, ''The Machiavellian Moment: Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition'', Princeton: Princeton University Press, 1975
* J. G. A. Pocock, “Between Gog and Magog: The Republican Thesis and the Ideologia Americana,” ''Journal of the History of Ideas'' 48(1987), p <341>
* J. G. A. Pocock, "''The Machiavellian Moment'' Revisited: A Study in History and Ideology” ''Journal of Modern History'' 53(1981)
* Paul A. Rahe, ''Republics Ancient and Modern: Classical Republicanism and the American Revolution'', 3v., Chapel Hill: U. of North Carolina Press 1992, 1994.
* Jagdish P. Sharma, ''Republics in ancient India, c. 1500 B.C.-500 B.C.'', 1968
* David Wootton, eld., ''Republicanism, Liberty, and Commercial Society, 1649-1776'' (The Making of Modern Freedom series), Stanford, CA: Stanford University Press, 1994.
== Eksteraj ligiloj ==
| |||