Tutmondiĝo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 42:
Esenca kondiĉo por la fenomeno de tutmondiĝo konsideriĝas la teknologia progreso en la [[20-a jarcento]], aparte en la teknologioj de komunikado kaj transportado, kaj la politikaj decidoj pri "liberaligo" de la tutmonda komerco. Antaŭeniro en [[transporto]] kaj [[telekomunikado]], kiaj la popularigo de [[telegrafo]] kaj ties posteulo [[Interreto]], estas ĉefaj faktoroj en la procezo de tutmondiĝo, generante plian interdependon el ekonomiaj kaj kulturaj agadoj.<ref name=Stever_1972>Stever, H. Guyford (1972). "Science, Systems, and Society." ''Journal of Cybernetics'', 2(3):1–3. {{doi|10.1080/01969727208542909}}</ref>
 
KnakamKvankam fakuloj lokigas la originon de tutmondiĝo en modernaj epokoj, aliaj markas ties historion longe antaŭ la eŭropa [[Epoko de Malkovroj]] kaj la veturoj al la [[Nova Mondo]]. Kelkaj eĉ markas la originojn al la 3a jarmilo a.K.<ref name=GL-H-09/><ref name=GL-H-10>{{cite web|title=''Globalization and Global History'' (p.127)|url=http://58.192.114.227/humanities/sociology/htmledit/uploadfile/system/20110522/20110522005012939.pdf|accessdate=3a de Julio 2012}}</ref> Fine de la 19a jarcento kaj komence de la 20a jarcento, la ligiteco de la tutmondaj [[ekonomio]]j kaj [[kulturo]]j kreskiĝis rapide.
 
La terminon en sia [[angla lingvo|anglalingva]] formo ''globalization'' en [[1983]] konatigis la germandevena usona ekonomikisto [[Theodore Levitt]]. La terminon en sia [[angla lingvo|anglalingva]] formo ''globalization'' estis pli kaj pli uzata ekde mezo de la 1980aj jaroj kaj ĉefe ekde la mezo de la 1990aj jaroj.<ref>[http://books.google.com/ngrams/graph?content=globalization&year_start=1900&year_end=2008&corpus=15&smoothing=3&share= Google Books Ngram Viewer: Globalization]</ref> En 2000, la [[Internacia Monunua Fonduso]] (IMF) identigis kvar bazajn aspektojn de tutmondiĝo: [[komerco]] kaj [[Financoj|financa trasendado]], [[kapitalo|kapitalaj]] kaj [[investo|investaj]] movadoj, [[Homa migrado|migradoj]] kaj aliaj movoj de personoj, kaj la disemado de [[scio]].<ref name="12th April 2000: IMF Publications">International Monetary Fund . (2000). "Globalization: Threats or Opportunity." [http://www.imf.org/external/np/exr/ib/2000/041200to.htm 12a de Aprilo 2000: IMF Publications.]</ref> Krome, mediaj defioj kiaj la [[klimata ŝanĝo]], problemoj pri [[akvopoluado|akvo]] kaj [[aera poluado]], kaj [[trofiŝkaptado]] de oceanoj estas ligitaj kun tutmondiĝo.<ref name="Bridges2002">{{cite journal|last=Bridges|first=G.|title=Grounding Globalization: The Prospects and Perils of Linking Economic Processes of Globalization to Environmental Outcomes|journal=Economic Geography|year=2002|volume=78|pages=361–386|doi=10.2307/4140814|issue=3|ref=harv}}</ref> Tutmondiĝaj procezoj tuŝas kaj estas tuŝitaj de [[negoco]]j kaj [[laborekonomiko|labor-]]organizado, [[ekonomiko]], [[Socio|sociaj]] kaj [[Kulturo|kulturaj]] resursoj, kaj la [[Medio|natura medio]].