Pseŭdo-Dionizio la Areopagano: Malsamoj inter versioj

 

==La mistera filozofo==

 

 

 

Ene eĉ de siaj skriboj, la aŭtoro sin prezentas kiel la unuajarcenta atena “Dionisio, membro de la Areopago”, menciita en la Agoj de la Apostoloj”. Li postulas apostolan fidindecon pro tio ke li sin proklamas ĉeestinto de la parolado kiun Sankta Paŭlo prelegis ĉe Areopago kaj konkludiĝinta inter la mokoj de atenanoj. Li, kontraŭe, konvertiĝintus kaj poste estiĝintus episkopo de Ateno.

 

 

Sed eĉ hodiaŭ estas ankoraŭ problemo la identigo de la aŭtoro de tiuj verkoj. Ĵus estis rifuzita ankaŭ la hipotezo ke la vera aŭtoro povus esti [[Damascius|Damascio]], kiu laŭ la fama bizancisto Carlo Maria Mazzucchi provintus insideme enirigi novplatonismon kiel esencon de kristanismo <ref>http://www.liberonweb.com/asp/libro.asp?ISBN=884526288X</ref>. La tezo ke la verko estas frukto de pagano plaĉis al luteranaj teologoj ĉar la verkoj ŝajnas atribui tro la potencon al la homa racio rilate la eblecon pruvi la ĉeeston kaj agadon de Dio en la mondo: kio ĉe eroj de protestantismo estus malsona pretendo.

 

 

* ''[[De coelesti hierarchia]]'' (Pri ĉiela hierarkio)

Ene de tiuj foje estas menciitaj aliaj verkoj de la sama aŭtoro, kiuj tamen ne atingis nin, kiel ''[[De symbolica theologia]]'' (Pri simbola teologio). Krome de la sama aŭtoro estas konataj dek leteroj.

 

La pensado kiu emerĝas el la verkoj montras grandajn influojn [[novplatonismo|novplatonaj]], specife el tiuj de la filozofo Proklo (en teksto oni citas ''[[Ieroteo]]''/n) <ref>http://www.apostoliki-diakonia.gr/byzantine_music/it/ymnografoi/ymnografoi.asp?main=melodoi_sort.asp&page=101</ref>, kie ankaŭ notindas malabunda uzo de la terminologio de la «dogmatiko» de [[kristanismo]]). Rimarkindaj ankaŭ la influoj de la teologio de [[Kapadokio|kapadokaj patroj]], aparte de [[Gregorio de Nyssa]]. Pro tio oni opiniis ke la aŭtoro povus esti novplatonisto kiu, konvertiĝinta al kristanismo, celas trovi renkontigajn punktojn de la du religioj aŭ, alikaze, kristano kiu sin adresas, miscele, al filozofia publiko [[paganismo|pagana]], elingigante aŭtoritatecon en la falsa atribuaĵo al kristana Dionisio, jam areapagana.

 

Entute, la verkoj de Pseŭda Dionizo priskribas hierarkian vizion pri la realo, depruntitan el la novplatonismo, en iu realo kaj scio malsupreniras el la superega principo de la kreado, Dio, tra la [[Anĝelo|anĝelaj inteligentoj]], ĝis la plej malalta grado [[Materio|materio]]. Tia hierarkio reflektiĝas en la piramida ordigo de la Eklezio.

 

Homo kapablas koni la dian principon, kaj al ĝi supreniri, tra/per du vojoj. La unua difiniĝas [[teologio aserta]] aŭ katafatika (el la greka καταϕατικός - aserta der. di κατάϕημι aserti), ĉar al Dio, estante kaŭzo de ĉiuj estaĵoj, prave eblas referenci ĉiun atributon de ĉiu unuopra estaĵo. La dua vojo, pli taŭga ol la unua, vortiĝas per [[Negativa teologio|negativa teologio]] aŭ apofata apoϕατικός - neaserta), tra/per kiu Dio, transcendanta ĉiun mondan aĵaron, povas esti komprenata nur per depreno, neante unu post la alia ĉiujn eblajn atributojn, eĉ tiujn pretende specifantajn liajn "[[dieco]]n", "[[esto]]n" aŭ "[[bono]]n". Negativa teologio kulminas per la silento. La vera scio pri Dio, tamen, realiĝas preter kaj la aserta kaj la negativa teologio, ambaŭ transcendante en mistika elano en kiu la menso nuligas ĉiun distingon inter objekto kaj subjekto, inter pensanto kaj pensito: «Se iu, vidinte Dion, komprenis kion li vidis, li ne vidis Dion, sed ion de liaj verkoj ekzistantajn kaj koneblajn».

 

Determinanta estis la influo de Dionizo la Areopagano sur postaj pensuloj kiel sur Skoto Erigiuna, la latiniginto de liaj grekaj verkoj, sur Mateo el Kuzo kaj ĝenerale sur verkistoj pri mistiko. Sed tia pseŭdadioniza emo al «elimino» de la distingo inter objekto kaj subjekto povas suspektigi rigidajn monotestojn kiel kristanojn, ties mistikuloj male traktas pri mistiko ĝenerale eliminante ĉiun suspekton de identigo.

 

Laŭ Psudo-Dionizo, la belo trovas sian ekstaregan esprimon en la originalaj ideoj apartenantaj al [[Nous]], <ref>(Kosma Intelekto por stoikuloj, Dia inelekto = Dia filo =Verbo, por kristanoj)</ref> la dua hipostazo, kiuj estas dispecigitaj en la materio en senfina multobleco. Arto, kiu laŭ Platono devas admire deĵori la veron, havas la taskon surfacigi la veron el la aĵoj, el malantaŭo de ilia materio ŝajneco, kaj, por tion atingi, devas strebi al la transcenda realo.

 

*''Enciclopedia filosofica'', Centro Studi Filosofici di Gallarate, Lucarini, vol. II.

 

 

 

 

[[Kategorio:Patroj de la Eklezio]]