Benzeno: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
ref pri nomoj, etaj
Linio 1:
[[Dosiero:Benzene structure.png|thumb|right|300px|Struktura kaj spaca modeloj de benzeno]]
'''Benzeno'''<ref>[http://vortaro.net/#benzeno (kiesbenzeno neraciaen nomovortaro.net]</ref><ref estasname="Pluhař">{{Citaĵo el la reto | url = http://www.eventoj.hu/steb/kemio/kemia-nomenklaturo-versio-2011-2.pdf| titolo = SISTEMA ĤEMIA NOMENKLATURO EN ESPERANTO| aŭtoro = Zdeněk Pluhař| paĝoj = 31| dato = 2011|| arkivurl = http://web.archive.org/web/20150706000136/http://www.eventoj.hu/steb/kemio/kemia-nomenklaturo-versio-2011-2.pdf | arkivdato benzolo)=2015-07-06}}</ref> estas organika kemia kombinaĵo (C6H6C<sub>6</sub>H<sub>6</sub>), kiu estas senkolora, fluema, forte refrakta, akra-gusta likvo kun karakteriza odoro. Ĝi brulas [[fulgo|fulgante]], lumante; tre brulema. Inhalado de ĝia vaporo kaŭzas akutan aŭ kronikan veneniĝon; en granda koncentreco povas kaŭzi morton pro la malfunkciigo de la spira centro; ankaŭ ĝi kaŭzas [[Leŭkemio|leŭkemion]]. Ankaŭ la trinkado de la benzolo havas samajn simptomojn. Ĝi kaŭzas sur la haŭto blazetajn erupciojn.
 
Ĝi estas tipa kombinaĵo de la [[aromatoj|aromataj kombinaĵoj]]; la molekulo konsistas el unu [[benzena ringo]]. Tiun ringon oni skizas ofte kiel norman sesangulon. Kvankam ĝi estas nesaturita kombinaĵo, ĝi ne havas duoblajn ligojn. La 6 [[karbono|karbonatomoj]] interligiĝas al ringa strukturo per aromataj ligoj.
Linio 6:
Ĝi troviĝas en la naturo nur en eteta kvanto en preskaŭ ĉiu [[nafto]]. Oni produktis ĝin komence el la [[koakso]]fornega gaso, sed ekde la 1950-aj jaroj jam ellaboris aliajn metodojn de transformado. Dum la transformigo oni transformas la [[benzino]]jn de nekonvenaj kvalitoj al bona kvalito per termika aŭ [[katalizilo|katalizila]] metodo. Ĉe tiu procedo la naftoderivaĵoj riĉiĝas je benzeno (kaj [[ksilolo]], tolueno, kiun oni eltiras. Per desalkiligo oni gajnas benzenon el la tolueno, ksilolo, kiuj pli grandkvante produktiĝas en la naftoderivaĵoj kiel benzeno.
 
Ankaŭ benzolo nomiĝas la kruda komercprodukto, konsistanta je ĉ.ĉirkaŭ 90 % benzeno: la ceteraj 10 % estas [[homologo]]j, ia. tolueno.
 
Ĝiaj derivaĵoj estas gravaj materialoj en la kemia, medikamenta, farba, plasta, plantprotektanta kaj aliaj industrioj.
Linio 30:
</center>
 
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
 
{{ĝermo-kemio}}