Rado: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 35:
Pli malfrue estis inventita la fera nabo kaj la fera bendo kiuj turniĝis ĉirkaŭ grasita akso. La ferbendo estis inkandeskigite surtirita sur la lignoplandoj. Kiam la ferbendo malvarmiĝis , ĝi kuntiriĝis kaj streĉiĝis sur la lignopladoj sreĉe kunteniteninte la tutan radon. (Ĉi tiu metodo restis simila ĝis la 20-a jarcento.) Poste en Europo daŭre kreskigis la signifo de la transportantaj ĉaroj. Uzante benditan radojn oni povis simple fabriki ĉaroj kun kvar radoj. Tian ĉaron povis tiri unu-du ĉevaloj. La malpeza ĉaro estiĝis la plej grava ilo por transportado, eĉ kiam en lo komenco de mezepoko inventiĝas la nova metodo de ĉevaljugado, la brustjugo, Eŭropo kune evoluis kun la daŭre kompletiĝanta ĉevalĉaro. Ĝis la sekvanta granda teknika turno, ĝis la invento de vapormaŝino restis la bestotirataj ĉaroj en uzo.
===Uzo en la manmetio===
Samtiel en Mezopotamio evouliĝis en ĉ. 3500 a. Kr. la uzo de potista disko aŭ turniĝanta tablo en sama tempo kune kun tiu de la rado. En Mezopotamio la rado ĝis 1500 a. Kr estis konata nur kiel ĉarrado, potista disko kaj parto de fadenigilo. Sed poste jam aperis ankaŭ en mekaniko: ĝi ludis rolon pri la tekika uzo de la forto, kiu faciligis la laboron. Tio estas, ĝi ebligis malpliigi la [[Frotado|frotadan]] reziston. Kiel muskoloforto-maŝino estis uzata grandega rado kun diametro de kelkaj metroj, sur kies ekstera rando paŝis homo. Tial ĝi nomiĝis [[kurtapiŝo]] aŭ tretmuelilo. La tordan momanton de la akso oni uzis ĉefe por levi akvon.
| |||