Kiel registrite je 11:39, 16 jul. 2015 redakti Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 274 745 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 11:54, 16 jul. 2015 redakti malfari Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 274 745 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 6: {{cite web\| url = http://www.fi.edu/learn/heart/blood/blood.html\| title = Blood – The Human Heart\| accessdate = 19a de Marto 2009\| author = The Franklin Institute Inc.}}</ref> kaj enhavas dissolvitajn [[proteino]]jn, [[glukozo]]n, mineralajn [[jono]]jn, [[hormono]]jn, karbondioksidon (plasma estas la ĉefa rimedo por ekskreciprodukta transportado), kaj sangoĉeloj mem. [[Albumino]] estas la ĉefa proteino en plasmo, kaj ĝi funkcias por reguligi la koloidan [[Osmozo\|osmozan premon]] de la sango. La sangoĉeloj estas ĉefe [[eritrocito]]j (nomitaj ankaŭ ruĝaj sangoĉeloj aŭ globuloj), [[leŭkocito]]j (nomitaj ankaŭ blankaj sangoĉeloj aŭ globuloj) kaj [[trombocito]]j. La plej abundaj ĉeloj en vertebrula sango estas ruĝaj globuloj. Tiuj enhavas [[hemoglobino]]n, nome ferenhava proteino, kiu faciligas oksigentransporton per reversebla ligo al tiu [[spiro\|spira]] gaso kaj ege pliigas ties solveblon en sango. Kontraste, karbondioksido estas preskaŭ tute transportita eksterĉele dissolvita en plasmo kiel jonoj de [[hidrokarbonato]]. Vertebrula sango estas brilruĝa kiam ties hemoglobino estas oksigenita kaj malhelruĝa kiam ĝis estas senoksigenata. Kelkaj animaloj, kiaj [[krustaco]]j kaj [[molusko]]j, uzas [[hemocianino]]n por porti oksigenon, anstataŭ hemoglobinon. Insektoj kaj kelkaj moluskoj uzas fluidaĵon nome [[''hemolimfo]]'' anstataŭ sangon, kun diferenco ke hemolimfo ne estas enhavata en fermita [[kardiovaskula sistemo]]. Ĉe plej insektoj, tiu "sango" ne enhavas oksigenportajn molekulojn kiaj hemoglobino ĉar ties korpoj estas tro malgrandaj por ties [[Traĥeo\|traĥea sistemo]] kiu ne havigas oksigenon. [[Makzelulo\|Makzelhavaj vertebruloj]] havas adaptan imunsistemon, bazita ĉefe sur leŭkocitoj. Tiuj helpas rezisto infektojn kaj parazitojn. Trombocitoj estas gravaj por la [[Koaguliĝo\|koaguliĝo]] de la sango. [[Artropodo]]j, kiuj uzas hemolimfon, havas [[hemocito]]jn kiel parto de sia [[imuna sistemo]]. Linio 12: Sango estas cirkulata ĉirkaŭ la kropo tra [[Sanga vaskulo\|sangaj vaskuloj]] pere de pumpagadi fare de la [[koro]]. Ĉe animaloj kun [[pulmo]]j, [[arterio\|arteria sango]] portas oksigenon el spirita aero al la histoj de la korpo, kaj [[vejno\|vejna sango]] blood portas karbondioksidon, ruboprodukto de [[metabolo]] produktita de ĉeloj, el la histoj al la pulmoj por esti forspirita. Sango donas 7-10 % de la korpopezo de homoj. Medicinaj terminoj rilataj al sango often ekas per '''''hemo-''''' aŭ '''''hemato-''''' el la greka vorto αἷμα (''haima'') por "sango". En terminoj de [[anatomio]] kaj [[histologio]], sango estas konsiderata specializita formo de [[konektiva histo]], pro ties origino en [[osto]]j kaj estado de eblaj molekulaj fibroj en la formo de fibrinogeno. ==Funkcioj== [[File:1GZX Haemoglobin.png\|right\|thumb\|Haemoglobino, nome globula proteino<br />verde = hemgrupoj<br />ruĝe kaj blue = proteinaj subunuoj]] [[File:Heme.svg\|right\|thumb\|Hemo]] Sango plenumas multajn gravajn funkciojn ene de la korpo kiaj: * Liverado de [[oskigeno]] al histoj (lige al [[hemoglobino]], kiu estas portata en eritrocitoj) * Liverado de nutraĵoj kiaj [[glukozo]], [[aminoacido]]j, kaj [[grasacido]]j (dissolvitaj en la sango aŭ lige al [[proteino\|plasmoproteinoj]] (ekz., sango-[[lipido]]j)) * Formovado de rubo kia [[karbona dioksido]], [[ureo]], kaj [[laktata acido]] * Imunigaj funkcioj, kiaj cirkulado de [[leŭkocito]]j, kaj detektado de fremda materialo fare de [[antikorpo]]j * [[Koaguligo]], nome reago al rompo de sangotubo, nome konverto de sango el likvo al duonsolida gelo por haltigi sangoverŝadon. * Mesaĝaj funkcioj, kiaj la transporto de [[hormono]]j kaj la signalado de damaĝo de [[histo]]j * Regulado de korpa [[pH]] * Regulado de kerna [[korpotemperaturo]] * [[Hidraŭliko\|Hidraŭlikaj]] funkcioj ==Konsisto==

Sango: Malsamoj inter versioj