Organismo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 24:
[[File:Fungi in Borneo.jpg|thumb|right|175px|Polipora [[fungo]] havas [[Parazito|parazitan]] rilaton kun sia [[Mastro (biologio)|gastiganto]].]]
[[File:Ericoid mycorrhizal fungus.jpg|thumb|right|175px|Erikoida mikoriza [[fungo]].]]
'''Organismoj''' aŭ la '''vivestaĵoj''' konsistas el [[biologia ĉelo|ĉeloj]]. [[Biologio]] okupiĝas science pri ĉiu konata organismo, ties derivaĵoj kaj prauloj. Ties karakterizaĵoj estas [[materialŝanĝo]], [[kresko]], reago al [[stimulo]] kaj [[generado]]. Post seksa proceso aperas samdevena organisma grupo, kiu nomiĝas [[populacio]]. Tiuj populacioj formas asociojn, nome [[ekosistemo]]j
La [[sistematiko]] provas trovi konvenan grupigon de ĉiu organismo. La plej supra ŝtupo estas la t.n. [[domeno]] aŭ [[regno]]. Oni distingas laŭ kriterioj de molekulara biologio la verajn [[bakterio]]jn (''Bacteria''), la [[arkio]]-bakteriojn (''Archaea'') kaj la [[eŭkarioto]]jn (''Eucaryota''), [[animalo]]j, [[planto]]j kaj [[fungo]]j. Se oni taksas la [[ĉelo]]jn kiel baza karakterizaĵo de organismoj, la [[viruso]]j ne apartenas al la organismoj, ĉar ili konsistas ne el ĉeloj. Ili ne havas propran materialŝangon kaj degeneras sin mal-mem. Ilia pliiĝo okzasas per mastroĉeloj.
En [[biologio]], '''organismo''' estas ajna kunapuda [[Vivo|vivanta]] [[sistemo]], tiaj kiaj [[animalo]], [[planto]] aŭ [[bakterio]]. Pli ol 99 % el ĉiuj specioj, laŭkvante ĉirkaŭ kvin mil milionoj da specioj,<ref name="Book-Biology">{{cite book |editor1=Kunin, W.E. |editor2=Gaston, Kevin |title=The Biology of Rarity: Causes and consequences of rare—common differences
|url=https://books.google.com/books?id=4LHnCAAAQBAJ&pg=PA110&lpg=PA110&dq#v=onepage&q&f=false|date=31a de Decembro 1996 |ISBN=978-0412633805 |accessdate=26a de Majo 2015 }}</ref> kiuj iam vivis sur la Tero estas ĉirkaŭkalkule [[Formorto|formortintaj]].<ref name="StearnsStearns2000">{{cite book |last=Stearns |first=Beverly Peterson |last2=Stearns |first2=S. C. |last3=Stearns |first3=Stephen C. |title=Watching, from the Edge of Extinction |url=http://books.google.com/books?id=0BHeC-tXIB4C&pg=PA1921 |year=2000 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-08469-6|page=1921 |accessdate=2014-12-27 }}</ref><ref name="NYT-20141108-MJN">{{cite news |last=Novacek |first=Michael J. |title=Prehistory’s Brilliant Future |url=http://www.nytimes.com/2014/11/09/opinion/sunday/prehistorys-brilliant-future.html |date=8a de Novembro 2014 |work=[[New York Times]] |accessdate=2014-12-25 }}</ref> Ĉirkaŭkalkuloj pri la nombro de la nuntempaj [[specio]]j de la Tero gamas el 10 milionoj al 14 milionoj,<ref name="MillerSpoolman2012">{{cite book|author1=G. Miller|author2=Scott Spoolman |title=Environmental Science - Biodiversity Is a Crucial Part of the Earth's Natural Capital |url=http://books.google.com/books?id=NYEJAAAAQBAJ&pg=PA62 |date=2012 |publisher= Cengage Learning |isbn=1-133-70787-4 |page=62 |accessdate=2014-12-27 }}</ref> el kiuj ĉirkaŭ 1.2 milionoj estis dokumentitaj kaj ĉirkaŭ 86 % ne estis ankoraŭ priskribitaj.<ref name="PLoS-20110823">{{cite journal |last1=Mora |first1=C. |last2=Tittensor |first2=D.P. |last3=Adl |first3=S. |last4=Simpson |first4=A.G. |last5=Worm |first5=B. |title=How many species are there on Earth and in the ocean? |date=23a de Aŭgusto 2011 |journal=[[PLOS Biology]] |doi=10.1371/journal.pbio.1001127 |pmid=21886479 |volume=9 |pmc=3160336 |pages=e1001127}}</ref>
== Strukturo de ĉelaj organismoj ==
| |||