Svahila lingvo: Malsamoj inter versioj

La '''svahila lingvo''' (malofte ''sŭahila'' aŭ ''suahila''<ref>Plej fidela al la svahila prononco estus la esperantigo "sŭahila", kiu tamen estas problema, ĉar "ŭ" post konsonanto ne estas kutima en Esperanto kaj estas eĉ kontraŭ-[[Fundamento|Fundamenta]]. "svahila" estas la plej kutima formo, kaj ankaŭ sekvas la Esperantan kutimon en tiaj okazoj uzi "v" anstataŭ "ŭ" (kiel ĉe "Urugvajo"). Tamen [[Bernard Golden]] uzas ''sŭahila'' (vidu apartan ĉapitron).</ref>, svahile ''Kiswahili'' [kisŭaHIli]) estas [[bantuaj lingvoj|bantua lingvo]] (ene de la [[niĝerkonga lingvaro]]) parolata en [[Orienta Afriko]], ĉefe en [[Tanzanio]], [[Kenjo]], [[Ugando]] kaj en la limaj regionoj de [[Kongo]], [[Zambio]] kaj [[Mozambiko]]. La nuntempa norma [[dialekto]] de la lingvo estas tiu de [[Zanzibaro]], nome insulo ĉe Tanzanio.

Spite sian kondiĉon de afrika lingvo, ĝi ricevis fortan influon de la araba kaj, en la lastaj du jarcentoj, de la angla kaj de la portugala; tiu laste menciita je malplimalplia grado (''mvinyo'', ''bendera'', ''meza'', ''limau'', por [[vino]], [[flago]], [[tablo]] kaj [[citrono]] el ''bandera'', ''mesa'' kaj ''limao'' respektive). Tiuj influoj limiĝas tamen al la [[vortotrezoro]], ĉar la gramatiko pluestas absolute bantua. Dum la jarcentoj la svahila estis perdinta la distingon de [[tono]]j. Temas pri lingvo kun gramatiko (sistemo de klasoj) tre regula kun absoluta ekvivalento inter skribado kaj prononcado.

La svahila lingvo estiĝis kiam la bantuaj popoloj renkontiĝis kun [[Arabio|arabaj]] komercistoj ĉe la marbordo (kaj la vorto "svahilo" mem venis el la [[Araba lingvo|araba]] vorto ''sahel'' ساحل: "el la marbordo", "marbordanoj"). La dezirataj varoj nome [[eburo]], spicoj, fererco kaj ĉefe la afrikanoj mem por la [[sklaveco]]. Poste la [[Portugalio|portugaloj]] koloniigis la tieajn regionojn, sekvotaj apoge de la [[Germanio|germanoj]] kaj post la [[Unua Mondmilito]] ne tiom de la [[Anglio|angloj]]. En la [[19-a jarcento]] ankaŭ multaj baratanoj kaj pakistananoj venis tien por komerco. Pro tio, la svahila havas fremdajn vortojn de ĉiuj lingvoj de ĉi tiuj popoloj. Tamen la [[gramatiko]], kaj la ofte uzataj [[vorto]]j, ĉefe devenas de la bantua lingvofamilio, kies lingvojnlingvoj estis parolataj de la unuaj parolantoj de la sŭahila. La [[araba]] alportis la plej multajn fremdajn vortojn, sekvate de la [[angla]].

Ĉiukaze kaj misiistoj kaj [[koloniismo|koloniismaj]] administrantoj tre ofte malhelpis aŭ almenaŭ ne apogis la disvastigon de lingvo kiu funkcias nur kiel interpopola komunikilo kaj anstataŭe ili preferiapreferis aŭ la eŭropajn lingvojn koloniismajn aŭ la lokajn tribajn parolmanierojn, kiujn ili povis kontroli pli facile ol la tro (por ili) etenda interpopola sŭahila.

La termino '''Svahila Marbordo''' referencas al marborda areo en [[orienta Afriko|Sudorienta Afriko]] loĝatajloĝata de parolantoj de la [[Svahila lingvo]]. Ĝi ĉefe konsistas el marborda [[Kenjo]], [[Tanzanio]] kaj norda [[Mozambiko]]. La termino povas inkludi ankaŭ kelkajn el la insuloj de la [[Hinda Oceano]], kiaj [[Zanzibaro]], [[Pate]] kaj [[Komoroj]], kiuj kuŝas ĉe la Svahila Marbordo. La Svahila Marbordo havas distingan [[kulturo]]n, [[demografio]]n, [[religio]]n kaj [[geografio]]n, kaj kiel rezulto - kun aliaj faktoroj, kiaj [[ekonomio]] - vidis aperintajn movadojn por separismo.<ref>"Contagion of discontent: Muslim extremism spreads down east Africa coastline," ''The Economist ''(3a de Novembro 2012)</ref>

Oni povas paroli kaj pri [[dialekto]]j rilataj al lokaj areoj kaj pri parolmanieroj rilataj al la diversaj uzaĵoj de la lingvo. Ekzemple ''ki-setla'' estus la sŭahila de la koloniismaj aŭ poste eŭropaj parolantoj, tro simpligita al nura komunikado kun servistoj aŭ subuloj; el tie iĝis fame konataj esprimoj kiaj ''bŭanabwana'', ''hakuna mamatamatata'', ''simba'', uzataj en romanoj, filmoj ktp. ''SŭahiliSwahili safi'' estus la pura [[lingvo]].