Ibera skolo: Malsamoj inter versioj

Laŭ tradicio de la [[esperantlingva literaturo|esperanta literaturliteraturhistorio]]historio, '''Ibera Skolo''' estas nomo de literatura skolo kiu ekfamiĝis post la eldono de la poemaro ''Ibere libere'', kuniganta verkojn de [[Miguel Fernández]], [[Liven Dek]] (Miguel Gutiérrez), [[Jorge Camacho]] (ekse Georgo Kamaĉo) kaj [[Gonçalo Neves]]. La ĝermo de la Ibera Skolo estis la tiel nomata [[Hispana Opo]].

== "La ibera skolo" ==

Firma kutimo de literatur-historio estas disdividi la beletristojn kaj ŝovi ilin, kvazaŭ skatolen, en "skolojn". Nome de sia individueco, la verkantoj kompreneble malofte ŝatas tion. Tamen, la "ibera kvaropo" (kaj eventuale kelkaj pluaj en ilia rondo) plenumas plurajn gravajn kondiĉojn de skoleco: ili plejparte loĝas en geografia proksimo kaj efektive renkontiĝadas; ili havas komunajn projektojn kaj intelektan-lingvan majstron ([[Fernando de Diego]]); ili konscie kaj subkonscie infiuas sin reciproke. Aparte rimarkindas ke, male al pluraj literaturaj grupiĝoj (ekz. la "[[Praga skolo]]"), sed simile al la "[[Skota skolo]]", temas pri junaj homoj. Eble ŝajnas frue levi ilin al [[Parnaso|Parnasa]] rango; tamen, la krea agado de ĉi tiu opo baziĝas sur tia majstrado de nia lingvo kaj posedo de ties kulturo ke ni certas: la tempopaso pravigos altan juĝon.

Du eventoj en 1993 klare kaj deklare difinas la menciitan kvaropon: la apero de la poemaro ''[[Ibere libere]]'' (1993) kaj ties debuto en la [[78a UK 1993|Valencia UK]], en kies [[Belartaj Konkursoj]] la kvar aŭtoroj falĉis ĉiujn premiojn. La kvaropo enhavas la hispanojn [[Miguel Fernández]] (1950-), [[Liven Dek]] ([[Liven Dek|Liven Dek]] , 1950-), [[Jorge Camacho]] ([[Georgo Kamaĉo]], 1966-), kaj la portugalon [[Gonçalo Neves]] (1964-). Al ili apartenas kaj tamen apartas la gravega figuro de la kataluno [[Abel Montagut]] (1953). Aldonindas la hispana kritikisto [[Antonio Valén]] (1965-) kaj la kataluna redaktoro/kritikisto [[Hèctor Alòs i Font]] (1965-). Nemirinde, la ĉeesto de tiom da elstaruloj favoras multopan kunkreadon de vigla E-kulturo en [[Iberio]]: listigeblus ja multaj nomoj, ekz. de [[Alberto Franco]] (1965), [[Rafael Blanco]] (1963) kaj [[Ricardo F. Albert Reyna]] (1962). Kaj tiam ni eĉ neglektis kultursferojn malpli proksimajn al beletro, kiel rok-muziko aŭ bildstrioj ...

Alberto Franco elstaras kiel majstra kurtisto. Lia ''Linie antaŭen'', en [[Sferoj 8]] (Santander, 1993), elpintas kiel literatura artverko: 15 fragmentoj kun diversaj proponataj legordoj, kiuj malfermas novajn perspektivojn pri la utilo de la propra pensado kaj legado.

Apenaŭ ekzistas ĝenro kie Georgo Kamaĉo ne estus jam pruvinta siajn kapablojn: kolektinte preskaŭ ĉiujn trofeojn de la "Belartaj" (poezio, prozo, eseo), li ankaŭ vaste recenzas, artikolas kaj debatas. Plej fortas ĉe li prozo: lian novelan vojiron dokumentas pecoj en ''Trezoro'' (1989), en lia debut-volumeto ''Sur la linio'' (1991), kaj poste en revuoj. Kamaĉo plene posedas kaj ekspluatas la riĉojn de nia lingvo - krome, li rakontas historiojn precizege realismajn sed potence simbolajn. Per ''La Majstro kaj Martinelli'' (1993) Kamaĉo surpaŝis la glitan grundon de satiro, primokante la korifeon de [[LF-koop]], [[Giorgio Silfer]]. La disputo kiu neeviteble sekvis tiun elpaŝon, vastiĝis kaj longe daŭris.

Plej rakete ŝprucas en la kvaropo Gonçalo Neves, kiu enmovadiĝis en la [[1987|Jubilea Jaro]]. Li plej sentime eksplodigas disen la tradiciajn kadrojn de lingvaĵo kaj formo: liaj poemoj efikas eĉ pli emociaj kaj [[eksklamacio|eksklamaciaj]] ol tiuj de Fernández. Tamen, ne senprave avertas [[Christian Declerck]], parolante pri la - laŭ li - "[[Ivo Rotkvić|rotkviĉ]] talento": "Tian eksperimentan vers-teĥnikon la nacilingvaj poetoj ... jam preterlasis antaŭ jardekoj." Proze Neves prezentiĝis per la volumeto ''Kompreni'' (1993), lingve same aŭdaca, videble nur enkonduka al esperata proza verkkariero.

== Ligoj ==

{{elEL}}[http://jorgecice.blogspot.com/2008/09/fotoj-de-la-ibera-grupo.html fotoj de iberskolanoj en 1992 kaj 2000]

{{elEL}}[http://www.liberafolio.org/2007/erespubliko/ fotoj de iberskolanoj en aprilo 2007]

{{elEL}}[http://www.ipernity.com/doc/57943/album/83442 pliaj fotoj de iberskolanoj]