Mejlo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 69 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q253276)
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
'''Mejlo''' estas mezurunuo de [[longo]] por vojoj. Ordinare, sen aparta precizigo, la vorto estas uzata por la t.n. internacia (Brita-Usona) mejlo egala al 1609,344 metroj.
 
La vorto devenas el la latina ''milia (passuum)'' t.e. ‘miloj (da paŝoj)’; la Roma mejlo estis la longo de mil (duoblaj, soldatmarŝaj) paŝoj, proksimume 1480 metroj. Origine la mejlo do estis iusence dekuma unuo, 10 × 10 × 10 paŝduopoj.
 
La esperanta vorto ''mejlo'' estas uzata kiel traduko de diversaj similaj vortoj alilingvaj (ekz. la angla ''mile'', la germana ''Meile'', la rusa ''milja миля''). Tra la historio, tiuj mezurunuoj havis tre malsamajn difinojn en diversaj regnoj, kaj ankaŭ ekzistis diversaj mejloj por uzoj mara kaj voja. Ĉiuj mejloj tamen indikis iun distancon inter unu kilometro kaj (iom pli ol) dek kilometroj.
 
== Hodiaŭaj mejloj ==
Linio 9:
Hodiaŭ la sekvaj difinoj restas aktualaj:
 
* La '''internacia mejlo''' estas la plej kutima mejlo, ligita al la [[SI]]-sistemo per la difino, ke unu [[colo]] egalas al 25,4 mm. Unu internacia mejlo egalas 1760 [[jardo]]jn aŭ 5280 [[futo]]jn aŭ 63 360 colojn, do ekzakte 1609,344 metrojn. Ĝiaj radikoj estas en la Brita mezursistemo.
 
* La '''usona termezura mejlo''' havas tre similan valoron: 6336/3937 km, aŭ proksimume 1609,3472187 [[metro]]j. Ĝi diferencas malmultege de la internacia mejlo: unu internacia mejlo egalas al 0,999 998 usonaj termezuraj mejloj (ekzakte).
Linio 15:
* La '''internacia [[marmejlo]]''' egalas 1852 metrojn kaj estas uzata por aviado kaj navigado. Ĝi originis en la ''geografia mejlo'' egala al unu arkminuto (t.e. 60-ono de 360-ono) de la longo de la tera ekvatoro.
 
* En [[Norvegio]] kaj [[Svedio]] oni uzas la vorton ''mil'' por distanco de dek kilometroj. Tion oni traduke precizigu adekvate (''sveda mejlo'', ''norvega mejlo'') aŭ prefere esprimu en kilometroj.
 
== Historiaj mejloj diverslandaj ==
 
'''Romio'''
 
* la Roma mejlo, mil paŝduopoj, ĉ. 1480 m
Linio 40:
== Eksteraj ligiloj ==
 
{{elEL}} http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Publications/appxc.cfm (En la Angla.) Tabeloj pri mezurunuoj kun detala prezento pri la Brita kaj Usona sistemoj. El la Usona Instituto por Normoj kaj Teknologio NIST
 
{{el}} http://ikar.sbb.spk-berlin.de/werkzeugkasten/sonderregeln/4_3.htm (En la Germana.) Listo de historiaj vojlongo-unuo el diversaj landoj, inkluzive de multaj antikvaj mejloj. La longoj estas, tre maloportune, donitaj en centimetroj.
 
{{elEL}} http://ikar.sbb.spk-berlin.de/werkzeugkasten/sonderregeln/4_3.htm (En la Germana.) Listo de historiaj vojlongo-unuo el diversaj landoj, inkluzive de multaj antikvaj mejloj. La longoj estas, tre maloportune, donitaj en centimetroj.
 
[[Kategorio:Mezurunuoj de longo]]