André Gorz: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 20 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q84352) |
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Roboto: anstataŭigo de "Ŝablono:El" per "Ŝablono:EL" (laŭ VP:AA); kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 22:
Kun [[Jean Daniel]], li estas en [[1964]] kun-fondinto de la semajn[[gazeto]] [[Le Nouvel Observateur]] sub la [[pseŭdonimo]] de Michel Bosquet.
== Vivo kaj filozofio ==
=== Naskiĝo en [[Aŭstrio]] ===
Li naskiĝis sub la nomo ''Gerhard Hirsch''; de Robert Hirsch, [[judoj|juda]] komercisto pri legno, kaj Marta Starka, [[Romkatolika Eklezio|katolika]] sekretariino. Kvankam siaj gepatroj ne havis senton religian nek nacian [[identeco]]n, la tiama [[antisemitismo]] kondukis lian patron konvertiĝi al [[Romkatolika Eklezio|katolikismo]] en 1930 kaj preni la nomon ''Hortz''.
=== Lerno en [[Svislando]] ===
En [[1939]] lia patrino, por eviti lian mobilizon en la [[Wehrmacht]], enskribiĝis lin en katolika [[institucio]] en [[Laŭzano]] sub la nomo ''Gerard Hortz''. Tie li studas [[kemio]]n kaj ricevas [[diplomo]]n de [[inĝeniero]] pri [[kemio]]. Li partoprenis en renkontoj de la
Ankaŭ en Laŭzano, li renkontis en [[1947]] Dorine Keir, juna [[Britio|britino]] kiu iĝos lia edzino.
=== Vivo en [[Francio]] ===
En junio [[1949]] li transloĝiĝis en [[Parizo]]n. Tie, li unue laboras en la internacia sekretariejo de la [[Mondcivitano]]j, kaj tiel privata [[sekretario]] de la [[Barato|barata]] [[armea ataŝeo]]. Li civitanigi kiel franca en [[1954]]. Li komencis sian la ĵurnalisman karieron en la ĵurnalo ''Paris-Presse''; kie li prenas la pseŭdonimo ''Michel Bosquet'', kaj ekkonas la kronikiston [[Jean-Jacques Servan-Schreiber]], kiu, en 1955,
Samtempe, li frekventas la grupon de la ''"[[Jean-Paul Sartre|sartrianoj]]"'' kaj adoptas [[Ekzistadismo|ekzistadisman]] konsideron pri [[Marksismo]], kiu gvidas lin al centra pripenso pri [[alieneco]] kaj liberiĝo, tio en pripensado, kies kerno estas la ekzistadisma sperto kaj la analizo de la sociaj sistemoj laŭ la individua sento. Tiuj referencoj pri la [[fenomenologio]] kaj la marksisma ekzistadismo estas la filozofia fundamento de siaj unuaj verkoj sub la verknomo
* ''Le Traître'' ([[1958]]) = La Perfidulo.
Linio 41:
En la unua verko, (kiu estas iamaniere biografio), li esprimas teorie la kondiĉojn de mem-prduktado de la individuo. En la dua, li skizas teorion pri alieneco, kaj en la tria li diras sian ligiteco por la sartran projekto de reirigi la homon en la marksimon per la individua konscienco.
La demando pri la individua [[memstareco]] ŝajnas al li gravega. El tio li deduktas koncepton profunde [[Emancipado|emancipadan]] de la [[socia movado]], kie la malvolviĝo de la individua memstareco estas perceptita kiel kondiĉo ''sine qua non'' de la socia transformo. Li samopinias pri tio kun [[Herbert Marcuse]], grava figuro de la [[Frakfurta Skolo]], kies variaj generacioj da verkistoj
([[Max Horkheimer]], [[Theodor W. Adorno]], [[Jürgen Habermas]]) trinfluadas lian penson. Markata de la idearo de la Frankfurta Skolo : transpasi la ekonomikismon de la tradicia marksa analiso pri la socio, li kritikas la submetiĝon de la socio al la ekonomikaj imperativoj. Li ankaŭ kritikas la [[strukturismo]]n pro ties postulato (la centreco de la strukturo) kaj pro ties neado de la subjektiveco.
Lia sinteno, samtenpa kontraŭ-institucia, kontraŭ-struktura kaj kontraŭ-aŭtoritata troviĝas en la linio, kiun li donas al la revuo ''[[Les Temps modernes]]'' ek'de lia eniro en la direkcian komitaton de tia revuo en [[1961]].
Li preterpasis sian ekonomokajn rolon por eminentiĝi en la politika direkcio. Tiam li eĥoas la paroloj de italaj radikaluloj, tiel de Garavani, la [[nov-kejnesisto]] komunisto Bruno Trentin aŭ la liberecana sindikatisto Vittorio Foa.
Inponiĝante estiel "intelekta gvidanto de "itala" inklino de la nova maldekstrularo", li iamaniere influas la aktivulojn de [[UNEF]] kaj de [[CFDT]], inter ili, Jean Auger, Michel Rolant kaj Fredo Krumnow. Kun sia verko ''"Stratégie ouvrière et néocapitalisme"'' ([[1964]]) ( = ''Laborista strategio kaj nova kapitalismo'') li sin turnas specife al la [[sindikatismo|sindikatismaj]] movadoj, elmontrante al ili la variajn [[strategio]]jn eblajn por ili, kaj severe kritikas la [[kapitalismo|kapitalisman]] modelon de [[ekonomia kresko]]. Je la sama jaro, li forlasas la ĵurnalon ''L'Express'' kun Serge Lafaurie, Jacques-Laurent Bost, K.S. Karol kaj Jean Daniel por fondi la revuon ''[[Le Nouvel Observateur]]''.
Dum, ke li pluprilaboras teorion pri revoluciaj reformoj en "''Le Socialisme difficile''" ([[1967]]) ( = La malfacila socialismo) kaj
Sed lia evoluo havas sekvojn. En ''Les Temps Modernes'', de kiu li estas eldona respondulo de [[1969]], siaj rilatoj malboniĝas, En aprilo [[1970]], lia artikolo "''Détruire l'Université''" (''Detrui la Universitaton'') estigas la foriro de Pontalis kaj de Pingaud. Li ankaŭ denuncas la [[Maoismo|maoisman]] emon de la ĵurnalo ek'de [[1971]], kaj, en [[1974]], makonsento pri numero temanta pri la itala grupo [[Lotta Continua]] estigas lia maldungo el la komitato. Tio markas lia malproksimiĝo de Jean-Paul Sartre. En ''le Nouvel Observateur'', kvankam forŝovita el la pri-ekonomika rubriko, li daŭrigas kampanjon kontraŭ la nuklea industrio, kiu kuntrenas premojn fare de [[Électricité de France]] (franca nacia elektroproviza kompanio), kontraŭ la ĵurnalo, pere de
Li iĝas iom post iom granda figuro de la radikala [[naturprotektismo]]. Li trovas en la ekologia ĵurnalo "''Le Sauvage''" (''la sovaĝulo''), de [[1973]], difuzilon por siaj ideoj pri la rilatoj inter ekologio kaj politiko. Li forlasas sian [[liberecana]]n tradicion, kiu, ĝis nun, celis subversion de la kapitalismo. Li skizas unuigo inter marksismo kaj ekologio, kie li provas samtempe doni ekologian respondon al la necesoj de la sistemo, kaj denunci la detruemon de la [[produktismo]].
Tra kontraŭ-[[Ekonomiko|ekonomika]], kontraŭ-[[Utilismo|utilisma]] kaj kontraŭ-[[Produktismo|produktisma]] penso, li ligas tiun rifuzon de la kapitalisma logiko de akumulo de krudmaterio, energio kaj laboro al kritiko de la konsumismo, kritko pliigata post lia lego de la raporto de la [[Roma Klubo]] pri la limoj de la konsumo. La influo de [[Louis Dumont]] aperas lia vidpunkto pri la marksista tradicio estiel priekonomika penso, samkiel la liberala tradicio. Lia opono kaj al la [[Hedonismo|hedonisma]] kaj utilisma [[individuismo]] kaj al la materiala
Kun « ''Écologie et liberté'' » (''Ekologio kaj libereco''), lia prezento de ekologio kiel ilo de socia transformo prenas aspekton nete pli [[Antikapitalismo|antikapitalisma]]. Emfazante la nepran rilaton inter produktismo, [[totalismo]] kaj logiko pri profito. Li asertas ke estas ligo inter la ekologia kaj la kapitalisma krizoj. Li apelacias al « ekologia revolucio, socia kaj kultura, kiu aboliciu la kapitalismajn trudojn ». Sed li ankaŭ volas kunigi tiun ekologisman projekton kun socialan utopion de abolicio de la [[salajreco]]. En "''Adieux au Proletariat''" (''Adiaŭ al [[proleto|proletaro]]'', [[1980]]) li ofende kritikas la marksismon kaj la kulton al la proletaro; kritiko kiu ŝokas la tradician maldekstrularon, sed ricevas sukceson de generacio por kiu la grandaj institucioj ne plu respondas pri aspiro al pli granda individua memstareco.
Linio 66:
[[2000-aj jaroj|Ĉiuj lastaj jaroj]], la revuoj ''[[Multitudes]]'' kaj ''[[EcoRev']]'' (revuo kritika pri [[politika ekologio]]) aperigis plurajn artikolojn far de li. ''[[Entropia]]'' (revuo pri la [[daŭripova nekresko]]) aperigis, en sia numero 2-a en [[marto]] [[2007]] unu el liaj lastaj tekstoj. Lia lasta artikolo, verkita kelkaj tagoj antaŭ sia morto por la revuo ''EcoRev''', estas la deirpunkto de la numero 28-a « Repripensi la laboron kun André Gorz »
''Ecologica'' ([[2008]]), lia postmorta libro, konsistiĝas el freŝaj kaj malnovaj tekstoj formale elektitaj de li. Dum la lastaj jaroj de sia vivo, André Gorz interesiĝis al la "Nova kritiko pri la valoro"
La libro de Moishe Postone "''Time, Labor and Social Domination''" (Tempo, Laboro kaj Socia Supereco) estis tradukita en la franca en [[2009]].
== Sociaj temoj ==
=== Principo pri modereco ===
André Gorz rigardis la ''moderecon'' kiel ''nepraĵo por lukti kontraŭ la mizero''. La energio estante limigata, la trokonsumo far de la unuj kondamnas la aliajn al la mizero. Sekurigante al ĉiu nemalhaveblan energion, la principo pri energia modereco malhelpas la maljustajn kaj [[poluo|poluajn]] trokonsumojn.
=== La malriĉeco estas esence relativa ===
Laŭ André Gorz, oni estas malriĉa en [[Vjetnamujo]] kiam oni marŝas nudpiede, en [[Ĉinio]] kiam oni ne havas [[biciklo]]n, en [[Francio]] kiam oni ne havas [[aŭtomobilo]]n kiam en [[Usono]], kiam oni havas nur malgrandan aŭtomobilon. Laŭ tiu difino, esti malriĉa signifus: « ne esti kapabla konsumi tiom da energio, kiom konsomas la najbaro » : Ĉiu estas la malriĉulo aŭ la riĉulo de iu.
=== La mizero ja estas objektiva ===
Male, oni estas mizerulo kiam oni havas monrimedo por satigi la elementajn necesaĵojn: manĝi je sato, drinki, havi kuracon, havi taŭgan hejmon, vestiĝi. Ĉiam laŭ Gorz, « Sammaniere, ke ne povas esti malriĉuloj kiam ne estas riĉuloj, ne povas esti riĉuloj kiam ne estas malriĉuloj : kiam ĉiuj estas "riĉaj", neniu tia estas ;same kiam ĉiuj estas "malriĉaj". Male al la mizero, kiu estas la nesufiĉeco da risursoj por vivi, la malriĉeco estas esence relativa »
== Morto ==
la {{dato|27|septembro|2007}} en sia domo de Vosnon, li sinmortigas samtempe ke sia edzino, Dorine trafita de grava malsano. Al ŝi, li estis dediĉinta sian libron "''Lettre à D. Histoire d'un amour''" (Letero al D. Historio de unu amoro)
== Libroj ==
* ''La morale de l'histoire'' (Seuil, [[1959]])
* ''Stratégie ouvrière et néocapitalisme'' (Seuil, [[1964]])
Linio 104:
== Eksteraj ligiloj ==
{{
{{
{{
{{
<!--{{vivtempo|1923|2007|Gorz, Andre}}-->▼
[[Kategorio:Ekologio]]
▲<!--{{vivtempo|1923|2007|Gorz, Andre}}-->
| |||