Kiel registrite je 17:12, 1 okt. 2013 redakti Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 273 604 redaktoj →‎Produktado de la unua prototipo ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 12:08, 1 dec. 2015 redakti malfari GrizaLeono (diskuto \| kontribuoj) 81 redaktoj eNeniu resumo de redakto Etikedo: Vida redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 4: == Historio == === Unuaj proponoj === Ĝis la 18-a jarcento la pliparto de longaj ~~unuo~~unuoj estis iel ~~derivita~~derivitaj deel la homa korpo: Unu [[colo]] estis la larĝo de homa [[dikfingro]], unu [[futo]] la longo de homa [[piedo]], unu [[jardo]] tiu de homa paŝo. Evidente tiuj difinoj estis malprecizaj; la komerco tamen necesigis precizajn kaj ripeteblajn mezuradojn. Kvankam multaj regnoj tiutempaj fiksis oficialajn difinojn por longo-unuoj, ili estis nekongruaj inter si. Jam en la 17-a jarcento estis proponoj pri longo-unuo sendependa de la homa korpo. [[Jean Picard]], astronomo, en 1668 proponis la longon de sekunda [[pendolo]], do pendolo kun periodo de du sekundoj (kies unudirekta iro daŭras unu sekundon). Tia pendolo havas longon de ĉ. 0,994 metroj; la difino havis la avantaĝon, ke jam ekzistis akcepteble precizaj [[pendolhorloĝo]]j, kiuj permesis kontroli la periodon (kompare al la taga longo aŭ la pozicioj de la Suno). En 1675 [[Tito Livio Burattini]] proponis por tiu longo la [[itala lingvo\|italan]] nomon ''metro cattolico'', verŝajne uzante la originan signifon de ''cattolico'', "ĝenerala", "tuteca" (de la greka ''καθολικός''). Linio 12: === Produktado de la unua prototipo === Laŭ la unua oficiala difino ([[1791]]), konfirmita de la franca [[Nacia Konvencio]] en 1793), unu metro estis difinita kiel dekmilionono de kvarono de [[meridiano]], tio estas dekmilionono de la distanco de la teraj [[ekvatoro]] kaj [[poluso]](j). Jam estis ~~farita~~faritaj mezuradoj de meridianaj arkoj en [[Eŭropo]] kaj [[Peruo]], sed por precize difini la metron du francaj ~~astronomj~~astronomoj, [[Jean-Baptiste Joseph Delambre]] kaj [[Pierre Méchain]] estis komisiitaj pri preciza mezurado de arko de [[meridiano]] inter [[Dunkerque]] kaj [[Barcelono]]. Pro la tumultoj de la [[franca revolucio]] la mezurado ~~finis~~finiĝis nur en 1798. Intertempe la 1-a de augusto 1793, dum la [[teroro (franca revolucio)\|teroro]], la metro estis oficiale enkondukita kun provizora valoro egala al 443,440 [[pariza linio\|parizaj linioj]]. Surbaze de tiu valoro en 1795 estis konstruita unua prototipo el [[latuno]]. === Dua "definitiva" arĥiva metro=== Post kompletigo de la mezurado inter [[Dunkerque]] kaj [[Barcelono]], en la jaro 1799 oni konstruis novan tiel nomatan definitivan arĥivan metron el plateno, kiu estis enŝlosita en ŝtala ŝranko. Nuntempe ĝi estas konservata en trezorujo de [[Buroo Internacia pri Pezoj kaj Mezuroj]]. La 20-a de majo 1875, dum la [[konvencio pri la Metro\|metra konvencio]], deksep ~~statoj~~ŝtatoj akordiĝis pri la uzo de tiu prototipo kiel difinilo de la longo-unuo metro. === Internacia prototipa metro (tria arĥiva metro)===

Arĥiva metro: Malsamoj inter versioj