Ĉagataja lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
bildoj
Linio 15:
|ISO3= chg<ref name="code"/>
|SIL=
|vikipedio=chg
}}
[[Dosiero:ISO 639 Icon chg.svg|eta|dekstre|ISO-kodo]]
 
La '''ĉagataja lingvo''' ({{lang-uz|ﭼﯩﻐﻪتاي}} (per araba-persa alfabeto), {{lang-uz|chig’atoy tili}} (latine)) aŭ la '''malnov-uzbeka lingvo''' estas formortinta [[Tjurka lingvaro|tjurka lingvo]] kiu siatempe estis vaste parolita en [[Centra Azio]], kaj restis la komuna librolingvo tie ĝis la frua 20-a jarcento. Ĝi ankaŭ estis parolita fare de la fruaj Mughala regantoj en la [[Hindio|Hinda subkontinento]], kie ĝi influis la evoluon de Hindio. [[Aliŝer Navoi]] estis la plej granda reprezentanto de ĉagataja literaturo<ref>{{cite web | author = Doerfer G.
| url = http://www.iranica.com/articles/chaghatay-language-and-literature
Linio 35:
 
== Historio ==
[[Dosiero:Chagatai Khanate late 13th century locator map.svg|eta|dekstre|250px|Mapo de la ĉagatajparolantaj-landoj]]
Ĉagataja apartenas al la Karluk-filio de la [[Tjurka lingvaro|tjurkaj lingvoj]]. Ĝi devenas de la Aĝa La Turka kiu funkciis kiel lingua franca en [[Mezazio]], kun forta infuzo de [[araba lingvo|arabaj]] kaj [[persa lingvo|persaj]] vortoj kaj turnoj de frazo. Ĝia literatura formo estis bazita sur du pli frue librolingvoj, Karaĥanido kaj Ĥorezmo. Ĝi povas esti dividita en tri periodojn<ref>Boeschoten / Vandamme: ''Chaghatay'', S. 166.</ref><ref>Boeschoten / Vandamme: ''Chaghatay'', S. 168.</ref>:
* Antaŭklasika ĉagataja (1400-1465)
Linio 62 ⟶ 63:
 
== Literaturo ==
[[Dosiero:Illuminated Manuscript Baburnamah.jpg|eta|250px|dekstre|[[Baburnama]]]]
La plej fama el la ĉagataipoetoj estas [[Aliŝer Navoi]], kiu - inter liaj aliaj verkoj - skribis Muhakamat al-Lughatayn, detala komparo de la ĉagataja kaj [[persa lingvo|la persa]] lingvoj, en kiuj li argumentis por la supereco de la unua<ref>Боровков А. К. Алишер Навои как основоположник узбекского литературного языка, — сб. «Алишер Навои», М. — Л., 1941. {{ref-ru}}</ref>. Lia famo estas atestita per la fakto ke la ĉagataja foje estas nomita "lingvo de Navoi". Inter prozoverkoj, la biografio de [[Amir Timur]] estas skribita en ĉagataja turka, kiel estas la fama [[Baburnama]] (aŭ Tuska Babure) de [[Babur]], la Timurid-fondinto de la [[Mogola Imperio]].