Katerina la 2-a (Rusio): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e kategorio: jen estas Kategorio:Imperiestroj de Rusio
Rusio
Linio 49:
== Surtroniĝo ==
 
Post morto de Elizaveta Petrovna okazinta la [[5-an de januaro]] [[1762]] granda princo Petro Teodoroviĉ iĝis imperiestro de Ruslando[[Rusio]] sub nomo [[Petro la 3-a (Rusio)|Petro la 3-a]].
 
Tiu ĉi granda evento pli disigis la geedzojn. Petro la 3-a malkaŝe adultis kun lia amatino Elizaveta Voroncova kaj forpelis la edzinon por loĝado en apartan alon de [[Vintra palaco]].
 
Post sia surtroniĝo Petro la 3-a okazigis kelkajn agojn, kiuj rezultigis negativan akcepton de rusaj generaloj kaj oficiroj. Li ĉesis militon kontraŭ [[Prusio]], dum kiu [[Ruslando]]Rusio jam okupis ĝian ĉefurbon [[Berlino]]n, kaj redonis tutan areon al [[Prusio]], kio finfine signifis la ĉesigon de la [[Sepjara milito]] per la [[Packontrakto de Sankt-Peterburgo]]. Multaj nobeloj estis malkontentaj pri aĉaĵoj de Petro la 3-a, kiu ne kapablis korekte regi tian grandan landon, kiel [[Rusio]]. Ili rigardis lian edzinon, kiel plej taŭgan personon por regado.
 
== Ŝtata renverso ==
Linio 73:
=== Mona ===
[[Dosiero:Russian Empire-1910-Bill-100-Reverse.jpg|thumb|asignato]]
Dum regado de Katerina la 2-a en [[RuslandoRusio]] unue aperis paperaj bankbiletoj aŭ asignatoj. Laŭ ŝia ukazo en [[1768]] oni establis la unuan asignan bankon. Ekde la [[1-a de februaro]] [[1769]] oni komencis monŝanĝon de metala kaj papera valutoj. Kurzo estis sufiĉe alta : pro unu asignata [[rublo]] oni donis de 98 ĝis 101 arĝentaj [[kopeko]]j. Tiam oni aperigis asignatojn, kies valoroj estis 25, 50, 75 kaj 100 rubloj.
 
=== Socia ===
Linio 90:
 
=== Ŝanĝoj de civila statuso ===
[[Dosiero:Catherine_II_by_Alexey_Antropov_(18th_c,_Tver_gallery).jpg|thumb|Imperiestrino de RuslandoRusio]]
Rajtojn de la rusa nobelaro dum regado de Katerina la 2-a estis grave pliigitaj: oni reviziis la Manifeston pri libereco de nobelaro kaj permesis forlasi servadon propravole. En [[1785]] la imperiestrino investis la ĉarton por nobelaro, kiu rajtis monopole posedi terenojn, tieajn sinojn kaj plebon. Ĉiu bienulo povis ekzili siajn servutulojn eĉ en [[Siberio]]n. Areo de servuteco ekspansis [[Ukrainio]]n, kiun oni tiam nomis Malorosia (Rusieto).
 
Linio 107:
=== Unua ===
 
[[RuslandoRusio]] alianciĝis kun [[Prusio]] por devigi [[Pollando]]n respekti rajtojn de tieaj naciaj minoritatoj, kies kredo ne estis katolikismo (ĉefe ortodoksuloj kaj protestantoj). Katerina la 2-a atingis sian celon kaj ŝia amato kaj favorato Stanislavo Ponjatovskij estis elektita kiel reĝo de [[Pollando]] (pole ''Rzeczpospolita Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego''). Februare de [[1768]] postulo de ambaŭ landoj estis kontentigita kaj rajtoj de tieaj naciaj minoritatoj iĝis egalaj.
 
Tamen baldaŭ aperis ribelo, kiun provokis Bara Konfederacio protestinta kontraŭ la nova reformo. Rusa armeo senprokraste sufokis ĝin.
 
Por kvietigi situacion en [[Pollando]] tiamaj aliancanoj de [[RuslandoRusio]] proponis aneksi iujn polajn teritoriojn. Rezulte de la unua disigo de [[Pollando]] en [[1772]] [[RuslandoRusio]], [[Prusio]] kaj [[Aŭstrio]] deprenis gravajn pecojn de la lando.
 
=== Dua ===
 
Post dudek jaroj okazis la dua disigo de [[Pollando]], rezulte de kiu [[RuslandoRusio]] kaj [[Prusio]] deprenis pligrandajn pecojn de la lando. Marte de [[1794]] aperis ribelo por restarigo de tuta teritorio kaj suvereneco de [[Pollando]], kiun gvidis [[Tadeusz Kościuszko|Kostjuŝko]] (pole ''Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko''), sed baldaŭ ĝi fiaskis.
 
=== Tria ===
 
La [[15-an de januaro]] [[1797]] estis validigita la konvencio pri la tria disigo de la lando inter [[RuslandoRusio]], [[Prusio]] kaj [[Aŭstrio]], rezulte de kiu ŝtato [[Pollando]] malaperis de mapoj de [[Eŭropo]]. Samtempe reĝo Stanislavo Ponjatovskij rezignis la tronon.
 
== Rusiaj - Turkaj militoj. Aneksio de Krimeo ==
[[Dosiero:Torelli2.jpg|thumb|Alegorio de venko de Katerina la 2-a super turkoj]]
 
Dum multaj jaroj [[RuslandoRusio]] aktive defendis sin kontraŭ atakoj de krimea ĥanlando, kiun apogis kaj ofte provokis [[Otomana imperio]]. Dum regado de Katerina la 2-a venis tempo por likvidi permanentan minacon. Rezulte de kelkaj militoj kaj gravaj bataloj sur [[Nigra maro]] konraŭ [[Otomana imperio]] [[RuslandoRusio]] venkis. En [[1783]] krimea ĥanlando estis aneksita kaj en [[1792]] turkoj konfesis deprenon de ties teritorio ankaŭ en norda apudmara areo. Aŭtoritato kaj rolo de [[Rusio]] tiam grave plialtiĝis en la mondo.
 
== Interrilato kun Kartvelio ==
 
Katerina la 2-a kaj reĝo de Kartali-Kaĥetia regno (kartvele ქართლ-კახეთის სამეფო) [[Irakli la 2-a|Iraklio la 2-a]] en [[1783]] subskribis t.n. Traktaton de Georgijevsko (plene - ''"La kontrakto pri agnosko de protekto kaj supera potenco de Rusio fare de la caro Kartalia kaj Kaĥetia Iraklio la 2-a"''. Ĝi defendis ortodoksajn kartvelojn kontraŭ invadoj de islamaj [[Persio]] (nun [[Irano]]) kaj [[Turkio]]. Kiam persa armeo penetris Kartalion kaj okupis ĝian ĉefurbon [[Tbiliso]]n [[RuslandoRusio]] ekmilitis kaj aprile [[1796]] frakasis persojn sur teritorio de moderna [[Azerbajĝano]]. Poste [[Kartvelio]] iĝis parto de [[Rusia imperio]].
 
== Milito de Usono kontraŭ koloniado de Britio ==
 
 
Dum milito de [[Usono]] kontraŭ koloniado de [[Britio]] pro sia sendependeco [[RuslandoRusio]] havis neŭtralecon kaj rifuzis peton de la brita reĝo okazigi militan apogon.
 
== Rilato al la Franca revolucio de 1789 ==
 
Post la [[Franca revolucio]] de [[1789]] Katerina la 2-a estis ĉefa iniciantintino de la internacia koalicio celinta restarigi la reĝan potencon en [[Francio]] kaj konservi principon de legitimismo. Ŝi ordonis revizii ĉiujn kontraktojn kun [[Francio]] kaj ekzili el [[RuslandoRusio]] ĉiujn adeptojn de la [[Franca revolucio]]. Tamen ŝi evitis proponon de ceteraj ŝtatoj partopreni en milito kontraŭ [[Francio]].
 
== Katerina la 2-a kiel literaturistino ==
Linio 153:
Frumatene de la [[15-a de novembro]] [[1796]] Katerina la 2-a ellitiĝis kiel kutime kaj okupiĝis pri la rutinaj aferoj. Laŭ ŝia ordono la sekretario lasis ŝin kaj atendis en la akceptejo. Tamen longa silento de la imperiestrino maltrankviligis lin kaj ceterajn oficirojn. Ili komencis voki kaj ŝerci ŝin. Ŝi estis en la necesejo kun videblaj simptomoj de terura [[apopleksio]]. La malsanulino svenis kaj mortis la [[17-an de novembro]] [[1796]].
 
Imperiestrino de [[RuslandoRusio]] Katerina la 2-a estis entombigita en la familian kripton de la Romanov dinastio – katedralon de sanktaj Petro kaj Paŭlo en [[Sankt-Peterburgo]].
 
== Eksteraj ligiloj ==