Gottfried Wilhelm Leibniz: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 115:
En 1711, dum veturis en nordan Eŭropon, la rusa [[caro]] [[Petro la Granda]] haltis en Hanovro kaj trafis Leibniz, kiu tiam montris ioman intereson en rusaj aferoj kaj jam por la resto de sia vivo. En 1712, Leibniz komencis dujaran estadon en [[Vieno]], kie li estis nomumita Imperia Kortega Konsilisto de [[Habsburgoj]]. Je la morto de la reĝino Anne en 1714, la Elektisto George Louis iĝis reĝo [[Georgo la 1-a (Britio)|Georgo la 1-a de Britio]], laŭ la terminoj de la ''Act of Settlement'' de 1701. Kvankam Leibniz estis farinta multon por alveni al tiu feliĉa okazaĵo, ĝi ne estis por li momento de gloro. Spite la interveno de la Princino de Kimrio, nome Karolina de Ansbaĥo, Georgo la 1-a malpermesis Leibniz veni al li en Londono ĝis li estis kompletiginta almenaŭ unu volumon de la historio de la familio Brunsvigo, kiun lia patro estis komisiinta preskaŭ 30 jarojn antaŭe. Krome, por Georgo inkludi Leibniz en sia londona kortego estus estita insulta por Newton, kiu estis konsiderata kiel venkinto de la polemiko pri la kalkulprioritato kaj kies elstareco ĉe la britaj oficialaj etosoj ne povus esti pli alta. Finfine, lia kara amikino kaj defendantino, la vidvino Elektistino Sofia, mortiĝis en 1714.
==Morto==
Leibniz mortiĝis en [[Hanovro]] en 1716: tiame, li estis tiom for el favoro ke nek Georgo la 1-a (kiu hazarde estis proksime de Hanovro tiam) nek ajna kortegano krom lia persona sekretario ĉeestis la funebron. Kvankam Leibniz estis dumviva membro de la ''Royal Society'' kaj de la [[Prusa Akademio de Sciencoj|Berlina Akademio de Sciencoj]], tiu organizo ne konsideris honorigi lian morton. Lia tombo restis senmarka dum pli ol 50 jaroj. Faris nekrologon de Leibniz [[Bernard de Fontenelle|Fontenelle]], antaŭ la [[Akademio de Sciencoj de Francio]] en Parizo, kiu estis akceptinta lin kiel eksterlanda membro en 1700. La nekrologo estis komponita je peto de la [[Elizabeto Ĉarloto de Palatinato|Dukino de Orleano]], nevino de la Elektistino Sofia.
==Persona vivo==
{{redaktata}}
Leibniz neniam edziĝis. Li plendis foje pri mono, sed la monsumo kiun li lasis al sia sola heredanto, la duonfilo de sia fratino, pruvis, ke la Brunsvigoj estis multe paginta al li. En sia diplomata taskaro, li foje kondutis senskrupule, same kiel tro ofte ĉe la profesiaj diplomatoj tiamaj. En kelkaj okazoj, Leibniz reendatis kaj ŝanĝis personajn manuskriptojn, agoj kiuj metis lin en malfacilaĵoj dum la polemiko kontraŭ Newton por la kalkulinventaĵoj. Alflanke, li estis ĉarma, edukita, kaj bonhumora kaj imagopova.<ref>Vidu Wiener IV.6 kaj Loemker § 40. Ankaŭ vidu kuriozan citaĵon titole "Leibniz's Philosophical Dream," unuafoje publikigita de Bodemann en 1895 kaj tradukita en p. 253 de Morris, Mary, eld. kaj trad., 1934. ''Philosophical Writings''. Dent & Sons Ltd.</ref> Li havis multajn amikojn kaj admirers all over Europe. On Leibniz's religious views, although he is considered by some biographers as a [[deist]], he has also been claimed as a [[theist]]; for example, biographer Herbert Breger states, "Leibniz believed in the God of Christianity and he also had an extraordinarily high esteem for reason and its capabilities."<ref>{{cite web|title=Christian Mathematicians – Leibniz GOD & MATH Thinking Christianly About Math Education|url=http://godandmath.com/2012/01/30/christian-mathematicians-leibniz/}}</ref><ref>{{cite book|title=Discourse on Metaphysics and Other Writings|year=2012|publisher=Broadview Press|isbn=9781554810116|pages=23–24|author=Gottfried Wilhelm Leibniz|editor=Peter Loptson|accessdate=28 July 2012|quote=The answer is unknowable, but it may not be unreasonable to see him, at least in theological terms, as essentially a deist. He is a determinist: there are no miracles (the events so called being merely instances of infrequently occurring natural laws); Christ has no real role in the system; we live forever, and hence we carry on after our deaths, but then everything — every individual substance — carries on forever. Nonetheless, Leibniz is a theist. His system is generated from, and needs, the postulate of a creative god. In fact, though, despite Leibniz's protestations, his God is more the architect and engineer of the vast complex world-system than the embodiment of love of Christian orthodoxy.}}</ref><ref>{{cite book|title=Owen's Ape & Darwin's Bulldog: Beyond Darwinism and Creationism|year=2009|publisher=Indiana University Press|isbn=9780253220516|pages=102–103|author=Christopher Ernest Cosans|accessdate=7 August 2012|quote=In advancing his system of mechanics, Newton claimed that collisions of celestial objects would cause a loss of energy that would require God to intervene from time to time to maintain order in the solar system (Vailati 1997, 37–42). In criticizing this implication, Leibniz remarks: "Sir Isaac Newton and his followers have also a very odd opinion concerning the work of God. According to their doctrine, God Almighty wants to wind up his watch from time to time; otherwise it would cease to move." (Leibniz 1715, 675) Leibniz argues that any scientific theory that relies on God to perform miracles after He had first made the universe indicates that God lacked sufficient foresight or power to establish adequate natural laws in the first place. In defense of Newton's theism, Clarke is unapologetic: "'tis not a diminution but the true glory of his workmanship that nothing is done without his continual government and inspection"' (Leibniz 1715, 676–677). Clarke is believed to have consulted closely with Newton on how to respond to Leibniz. He asserts that Leibniz's deism leads to "the notion of materialism and fate" (1715, 677), because it excludes God from the daily workings of nature.}}</ref><ref>{{cite book|title=Controversy in Marketing Theory: For Reason, Realism, Truth, and Objectivity|year=2003|publisher=M.E. Sharpe|isbn=9780765609311|author=Shelby D. Hunt|accessdate=28 July 2012|page=33|quote=Consistent with the liberal views of the Enlightenment, Leibniz was an optimist with respect to human reasoning and scientific progress (Popper 1963, p.69). Although he was a great reader and admirer of Spinoza, Leibniz, being a confirmed deist, rejected emphatically Spinoza's pantheism: God and nature, for Leibniz, were not simply two different "labels" for the same "thing".}}</ref>
==Verkoj de Leibniz==
| |||