Kuronio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
786r (diskuto | kontribuoj) la unua ŝanĝo |
786r (diskuto | kontribuoj) la dua ŝanĝo |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Rundale_Pilsrundale_Eingangsportal.jpg|thumb|[[Kastelo Rundāle]], seĝo por la dukoj de Kuronio.]]
[[Dosiero:Lv kurzeme.png|thumb|<center>Eta blazono de duklando Kuronio sub [[Gotthard Kettler]]</center>]]▼
'''Kurlando''', '''Kuronio''' aŭ '''Kuronujo''' (germane ''Kurland'', latve ''Kurzeme''), estis ĝis la [[13-a jarcento]] la vivoregiono de la [[baltoj|balta]] popolo [[kuronoj]], kaj poste [[Baltio|balta provinco]] de la [[feŭdo|feŭda ŝtato]] de la [[Ordeno de germanaj kavaliroj]] en [[Livonio]] (ĝis 1560), de la [[Pola-Litova Unio]] ([[1560]]–[[1795]]) kaj de la [[Rusa Imperio]] ([[1795]]–[[1918]]). Ĝi situis inter 55° 45′ kaj 57° 45′ [[Latitudo|Norda]] kaj 21° kaj 27° [[Longitudo|Orienta]]. Ekde la jaro [[1919]] la regiono estas [[Regionoj de Latvio|regiono de Latvio]].
La nomo de la regiono venas de la [[kuronoj]] (germane ''Kuren''), la balta [[popolo]], kiu origine vivis ĉi-tie. La kuronoj suferis sub la perforta akaparo de la regiono fare de la [[Livonia Ordeno]] kaj la [[Ordeno de germanaj kavaliroj]] dum la 13-a jarcento, kaj la postrestintioj alprenis la latvan lingvon.
La regiono situas sudokcidente de la rivero [[Daugava]] kaj inkluzivas la okcidenton de la hodiaŭa [[Latvio]] limigitan de la Golfo de Riga norde kaj la Balta Maro okcidente - la regionon ĉirkaŭ la urboj [[Liepāja]] (germane ''Libau'') kaj [[Ventspils]] (germane ''Windau''). La kurona popolo origine vivis krom en la nuna Kurlando ankaŭ en mallarĝa marborda strio pli sude: pri tio atestas la nomoj [[Kurona Duoninsulo]] kaj Kurona Laguno en Litovio. Krom latvoj, kuronoj kaj la intertempe ankaŭ preskaŭ formortintaj livonoj, kiu vivis en la plej norda parto ĉirkaŭ ''Domesnäs'', en Kuronio ekde la mezepoko ankaŭ loĝis germanoj kaj svedoj, post la mezepoko ankaŭ rusoj. Nobeloj kaj riĉaj burĝoj, pastroj kaj kuracistoj (do la plej kleraj sociaj tavoloj), kaj ankaŭ metiaj majstroj en Kuronio ekde la mezepoko ĝis la 20-a jarcento estis plejparte germanoj. La germana estis la lingvo de la supra socia tavolo, la latva tiu de la "simplaj homoj".
Linio 8 ⟶ 12:
== Duklando 1561-1795 ==
{{ĉefartikolo|Duklando Kuronio kaj Zemgalio}}
▲[[Dosiero:Lv kurzeme.png|thumb|<center>Eta blazono de duklando Kuronio sub [[Gotthard Kettler]].</center>]]
Inter la jaroj 1561 kaj 1795 ekzistis la [[duklando Kuronio kaj Zemgalio]] ({{lingv|de|e}} ''Herzogtum Kurland und Semgallen'', {{lingv|la|e}} ''Ducatus Curlandiae et Semigalliae''), kiu estis parto de Pollando-Litovio ([[feŭdo]] de [[Livonio]], kiu mem estis feŭdo de Pollando-Litovio). La duklando tamen havis iom memstaran politikon, i.a. ĝi estis la plej malgranda eŭropa lando kiu havis [[kolonio]]n en [[Ameriko]]. La kolonio ekzistis mallonge en [[Tobago]] inter 1654 kaj 1659, kaj denove de 1660 ĝis 1689.
La duklandon fondis [[Gotthard Kettler]], lasta grand-majstro de la [[Livonia Ordeno]], iĝas [[luteranismo|luterano]] kaj sekularigas la ordenan landon. [[Sigismondo la 2-a (Pollando-Litovio)|Sigismondo la 2-a Aŭgusto]] kreas el ĝi la duklandon Kuronio kaj Zemgalio kaj donas ĝin al Kettler kiel feŭdo de Pollando. Kettler kaj liaj idoj regis la duklandon ĝis 1737.
En 1795 la kurona registaro decidis submeti la landon al la [[Rusia Imperio]]. La lasta duko, [[Peter von Biron]], abdikis, kaj la duklando fariĝis rusia gubernio, aŭtonome regata de german-balta nobelaro.
| |||