Jemeno: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
محک (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
محک (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{Situo sur mapo|Jemeno
|Larĝo = 300
|Lat = 15/20/54
|Lon = 44/12/23
|Teksto = Sanao
|Titolo = Jemeno kun ĉefurbo Sanao
|Pozicio = bottom
|Floso = right
|Mapospeco = reliefo
|montrukoordinatojn = <!--ne-->
|Markospeco=ĉefurbo
}}
{{Landtabelo
| nomoenlokalingvo = يمن
Linio 39 ⟶ 27:
| esperanto-asocio =
}}
{{Situo sur mapo|Jemeno
 
|Larĝo = 300
|Lat = 15/20/54
|Lon = 44/12/23
|Teksto = Sanao
|Titolo = Jemeno kun ĉefurbo Sanao
|Pozicio = bottom
|Floso = right
|Mapospeco = reliefo
|montrukoordinatojn = <!--ne-->
|Markospeco=ĉefurbo
}}
'''Jemeno''' ([[arabe]] '''اليمن''' ''al-Jaman'') estas lando en la sudokcidento de la [[Araba duoninsulo]].
 
==Datenoj==
* '''Historio:''' La Jemena Respubliko kreiĝis dum la jaro [[1990]] rezulte de unuiĝo de la du ŝtatoj [[Jemena Araba Respubliko]] en [[Norda Jemeno]] kaj [[Demokratia Popola Respubliko Jemeno]] en [[Suda Jemeno]]. Unuigo de la ŝtataj strukturoj okazis en [[1993]].
* '''Heredaĵo:''' malnova urbokerno de [[Sanao]]; geografia regiono [[Hadramaut]], [[Ŝibam]].
* '''Provincoj''' respektive '''gubernioj''': [[provinco Abjan|Abjan]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Adeno|Adeno]] ('Adan)&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Amran|Amran]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Bajda|Al Bajda]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ad Dali|Ad Dali]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Dhamar|Dhamar]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Ĝaŭf|Al Ĝaŭf]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Hadramaut|Hadramaut]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Hadĝa|Hadĝa]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Hudajda|Al Hudajda]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ibb|Ibb]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Lahiĝ|Lahiĝ]]&nbsp;{{•}}[[provinco Marib|Marib]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Mahra|Al Mahra]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Mahŭit|Al Mahŭit]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Rajma|Rajma]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Sanao|Sanao]] (Sana'a)&nbsp;{{•}}&nbsp;[[Sanao|ĉefurba distrikto Sanao]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Sada|Sada]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ŝabŭa|Ŝabŭa]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Taiz|Taiz]]
 
==Historio==
[[Kataban]] (arabe مملكة قتبان, latinliterigata foje ankaŭ Qataban) estis antikva regno en la teritorio de la nuna ŝtato Jemeno. Ĝia centro estis en la valo Bajhan. Kiel iuj aliaj regnoj de la suda Araba Duoninsulo ĝi gajnis grandan riĉecon de la komerco de olibano kaj mirho, incensoj kiuj estas bruligataj ĉe altaroj. La ĉefurbo de Kataban estis nomita Timna kaj situis sur la komerca vojo kiu trapasis la aliajn reĝlandojn Hadramaut, Ŝeba kaj Ma'in.
 
* '''Historio:''' La Jemena Respubliko kreiĝis dum la jaro [[1990]] rezulte de unuiĝo de la du ŝtatoj [[Jemena Araba Respubliko]] en [[Norda Jemeno]] kaj [[Demokratia Popola Respubliko Jemeno]] en [[Suda Jemeno]]. Unuigo de la ŝtataj strukturoj okazis en [[1993]].
 
== Biogeografio ==
Linio 58 ⟶ 54:
== Interna milito ekde 2013 ==
Sekve de la politikaj perturboj en [[Tunizio]] kaj [[Egiptio]] komence de la jaro [[2011]], ankaŭ en Jemeno ekestis tumultoj: Ekzemple la 3-an de februaro 2011, pli ol 20 miloj da homoj manifestacias en la nacia ĉefurbo [[Sanao]], postulante tujan eksiĝon de la prezidanto [[Ali Abdula Saleh]], kiu seninterrompe prezidis la ŝtaton ekde la jaro 1990. Samtempe ĉirkaŭ 2 miloj da liaj subtenantoj kolektiĝis ĉe la randoj de la ĉefurbo. La antaŭan tagon, do la 2-an de februaro, li estis anoncinta ke li ne rekandidatos kiel ŝtata prezidanto fine de la nuna oficperiodo en 2013, kaj ke li ankaŭ ne transdonus la potencon al sia filo. En prezidanta baloto de 2012 elektiĝis nova prezidanto ''Mansur Hadi''. Ekde 2013 ribeluloj de la grupiĝo ''Huthi'' ([[ŝijaismo|ŝijaismaj]] membroj de [[zajdismo|zajdisma islamo]]), subtenantoj de la nuna eksprezidanto Ali Abdula Saleh, subtenantoj de separatisma suda Jemeno, kaj landa branĉo de la terorisma movado [[Al-Kaida]] batalas kontraŭ la armeo de la centra registaro pri al potenco en la ŝtato. La Huthi-ribeluloj sukcesis okupi la ĉefurbon Sanao kaj grandajn partojn de la ŝtato, kaj ili jam proksimis al konkero de la provizora ĉefurbo [[Adeno]], kiam la armeo de Sauda Arabio kun partopreno de la armeoj de ok pliaj ŝtatoj la 25-an de marto 2015 komencis armeon intervenon favore al la elektita ŝtata prezidanto ''Mansur Hadi'' kaj ties ĉefministro ''Ĥalid Bahah''.
 
==Provincoj==
* '''Heredaĵo:''' malnova urbokerno de [[Sanao]]; geografia regiono [[Hadramaut]], [[Ŝibam]].
* '''Provincoj''' respektive '''gubernioj''': [[provinco Abjan|Abjan]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Adeno|Adeno]] ('Adan)&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Amran|Amran]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Bajda|Al Bajda]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ad Dali|Ad Dali]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Dhamar|Dhamar]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Ĝaŭf|Al Ĝaŭf]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Hadramaut|Hadramaut]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Hadĝa|Hadĝa]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Hudajda|Al Hudajda]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ibb|Ibb]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Lahiĝ|Lahiĝ]]&nbsp;{{•}}[[provinco Marib|Marib]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Mahra|Al Mahra]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Al Mahŭit|Al Mahŭit]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Rajma|Rajma]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Sanao|Sanao]] (Sana'a)&nbsp;{{•}}&nbsp;[[Sanao|ĉefurba distrikto Sanao]]&nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Sada|Sada]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Ŝabŭa|Ŝabŭa]] &nbsp;{{•}}&nbsp;[[provinco Taiz|Taiz]]
 
{{Ligo de Arabaj Ŝtatoj}}
Linio 64:
{{commonscat}}
 
[[Kategorio:Jemeno| ]]
[[Kategorio:Membroj de la Ligo de Arabaj Ŝtatoj]]
[[Kategorio:Transkontinentaj landoj]]