Germanio: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
DidCORN (diskuto | kontribuoj) Forigo de redundaj frazoj |
||
Linio 46:
[[Dosiero:Desy tesla cavity01.jpg|eta|[[Superkonduktanto|Superkonduktanta]] [[resonanco|resonanca]] [[kavo]] el [[niobo]] por TESLA-projekto en [[Hamburgo]]; la kavo je 1,25 m havas resonancfrekvencon de 1,3 [[Herco|Ghz]].]]
Germaniaj atingoj en la sciencoj estis signifaj, kaj strebado al esploro kaj disvolvigo (angle ''research and development'', malongigo ''R&D'') estas esenca parto de la ekonomio<ref>{{Citaĵo el la reto|eldonejo=Federacia Ministerio pri Eduko kaj Esploro |url=http://www.bmbf.de/pub/Federal_Report_on_Research_and_Innovation_2014.pdf|titolo=''Federal Report on Research and Innovation 2014'' (Federacia raporto pri esploro kaj novigado)|dato=2014|formato=PDF|alirdato=26-a de marto 2015|lingvo=angle}}</ref>. La [[Nobel-premio]] estis aljuĝita al [[Nobel-premiitoj (laŭlanda listo)#Germanio|104 germanaj premiitoj]]<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://nobelprize.org/|titolo=Nobel-premio|eldonejo=Nobelprize.org|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=angle}}</ref>. En la komenco de la [[20-a jarcento]], germanaj premiitoj havis pli da premioj ol ajna alia nacio, speciale en la [[scienco]]j ([[fiziko]], [[ĥemio]], kaj [[fiziologio]] aŭ [[medicino]])<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.sciencenews.org/view/generic/id/63944/title/Swedish_academy_awards|titolo=''Swedish academy awards'' (Premioj de la Sveda akademio)|gazeto=ScienceNews|alirdato=1-a de oktobro 2010|lingvo=angle}}</ref><ref>''National Science Nobel Prize shares 1901–2009'' [http://people.idsia.ch/~juergen/sci.html by citizenship at the time of the award] and [http://people.idsia.ch/~juergen/scinat.html by country of birth]. El {{Citaĵo el la reto|aŭtoro=Jürgen Schmidhuber|jaro=2010|url=http://people.idsia.ch/~juergen/nobelshare.html|titolo=''Evolution of National Nobel Prize Shares in the 20th century'' (Evoluo de la gajnitaj nacia Nobel-premioj dum la 20-a jarcento)|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=angle}}</ref>
Rimarkindaj germanaj [[fizikisto]]j antaŭ la 20-a jarcento inkludas la [[sciencisto]]jn [[Hermann von Helmholtz]], [[Joseph von Fraunhofer]] kaj [[Gabriel Daniel Fahrenheit]], inter aliaj. [[Albert Einstein]] enkondukis la [[relativeca teorio|relativecano teorion]] lumon kaj gravito en 1905 kaj 1915 respektive. Kune kun [[Max Planck]], li estis instrumenta en la enkonduko de [[kvantuma mekaniko]], en kiu [[Werner Heisenberg]] kaj [[Max Born]] poste plenumis gravajn kontribuojn<ref>{{Citaĵo el libro|laŭtoro=J.M. Roberts |titolo =The New Penguin History of the World |eldonejo =Allen Lane |jaro=2002 |paĝo =1014 |isbn= 978-0-7139-9611-1|lingvo=angle}}</ref>. [[Wilhelm Conrad Röntgen]] malkovris la [[ikso-radio|ikso-radiojn]]<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5984670,00.html|titolo=La unua [[Nobel-premio pri fiziko]] en [[1901]].|gazeto=Deutsche Welle|dato=8-a de septembro|alirdato=27-a de marto 2011|lingvo=germane}}</ref>. [[Otto Hahn]] estis pioniro en la kampoj de [[radioĥemio]] kaj malkovris [[nuklea fisio|nuklean fision]], dum [[Robert Koch]] estis fondinto de [[mikrobiologio
[[Dosiero:Views in the Main Control Room (12052189474).jpg|eta|maldekstre|Eŭropa kosma operacia centro (EKOC) en [[
Germanio estis la hejmo de multaj famaj [[inventisto]]j kaj [[inĝeniero]]j,
{{-l}}
Linio 247:
=== Scienco ===
[[Dosiero:Alexandre humboldt.jpg|thumb|upright|left|[[Alexander von Humboldt]] (1769–1859).]]
Germanio estis hejmo de kelkaj el la plej elstaraj priserĉistoj en diversaj sciencaj fakoj.<ref>[http://web.archive.org/web/20060206180900/http://www.campus-germany.de/english/2.60.260.html Back to the Future: Germany - A Country of Research] German Academic Exchange Service, 23a de februaro de 2005.</ref> Tiele ĉirkaŭ 100 germanoj (ĉu devenaj aŭ ŝtatanece) ricevis la [[Nobel-Premio]]n. La atingoj de [[Albert Einstein]], [[Max Planck]] kaj [[Otto Hahn]] ludis gravan rolon por la fondo de la moderna [[fiziko]] kaj la [[Nuklea energio|atomkemio]], kiujn [[Werner Heisenberg]] kaj [[Max Born]] plie disvolvigis.<ref>Roberts, J. M. ''The New Penguin History of the World'', Penguin History, 2002. Pg. 1014. ISBN 0-14-100723-0.</ref> Ili sekvis la spurojn de [[Fiziko|fizikistoj]] kiaj [[Hermann von Helmholtz]], [[Joseph von Fraunhofer]], kaj [[Daniel Gabriel Fahrenheit]]. [[Wilhelm Conrad Röntgen]] malkovris la [[Ikso-radio]]jn, nome atingo kiu havigis al li la unua Nobel-Premion pri Fiziko en 1901.<ref>[http://web.archive.org/web/20070322191352/http://www.history.com/encyclopedia.do?articleId=226611 The Alfred B. Nobel Prize Winners, 1901–2003] History Channel from ''The World Almanac and Book of Facts'' 2006. Alirita 2007, 01-02.</ref> En Germanio kaj aliaj landoj la [[Ikso-radio]] nomiĝas ''"Röntgenstrahlen"'' (radioj de Röntgen). La laboro de [[Heinrich Rudolf Hertz]] en la kampo de la [[elektromagnetismo|elektromagneta]] [[radiado]] ludis ŝlosilan rolon por la disvolvigo de la moderna [[telekomunikado]].<ref>
[[Dosiero:Einstein1921 by F Schmutzer 2.jpg|thumb|upright|La germana [[fizikisto]] nome [[Albert Einstein]] (1879-1955).]]
Nombraj gravaj [[Matematiko|matematikistoj]] naskiĝis en Germanio, kiaj [[Carl Friedrich Gauss]], [[David Hilbert]], [[Bernhard Riemann]], [[Gottfried Leibniz]], [[Karl Weierstrass]] kaj [[Hermann Weyl]].
Gravaj institucioj de esplorado estas la Societo Max Planck, la ''Helmholtz-Gemeinschaft'' kaj la Societo Fraunhofer. Tiuj laboras ĉu sendepende aŭ konektataj ekstere al la universitata sistemo kontribuante konsiderinde al la scienca produktado. La prestiĝa premio Gottfried Wilhelm Leibniz estas atribuata ĉiujare al dek sciencistoj kaj akademianoj. Kun maksimuma kvanto de 2,5 milionoj de [[eŭro]]j, estas unu el la premioj de esplorado plej alte dotitaj en la mondo.<ref>[http://web.archive.org/web/20080117204903/http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html Gottfried Wilhelm Leibniz Prize], DFG, Alirita la 12an de Marto, 2007</ref>
|