Vikipedio

Alpoj: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Linio 100:
[[File:Leontopodium alpinum1.jpg|thumb|upright|dekstre|Edelvejso (''[[Edelvejso|Leontopodium alpinum]]'')]]
Alpaj plantoj kiaj la [[Gentiana acaulis|Alpa genciano]] kreskiĝas abunde en areoj kiaj herbejoj super la [[Lauterbrunnental]]. [[Genciano]]j estas nomitaj laŭ la reĝo de [[Ilirio]] nome [[Gencio]], kaj 40 specioj de la ekprintempa floro kreskiĝas en Alpoj, en gamo de 1,500 al 2,400 m.<ref>Shoumatoff (2001), 85</ref> Verkante pri la gencianoj en Svisio [[D. H. Lawrence]] priskribis ilin kiel "malhelaj tage, torĉecaj kun la fuma blueco de la brilo de Pluto."<ref>qtd in Beattie (2006), 17</ref> Gencianoj tendencas "aperi" ripete dum la printempa florado okazas iompostiome je pli postaj datoj, moviĝante el pli malaltaj altitudoj al pli altaltitudaj herbejoj kie la neĝo fandiĝas multe pli poste ol ĉe la valoj. Sur la pli altaj rokejoj la printempaj floroj floras en la somero.<ref name="Reynolds43ff" />
 
{{redaktata}}
Je tiuj pli altaj altitudoj, la plantoj tendencas formi izolitajn florarkusenojn. Ĉe Alpoj, kelkaj specioj de florplantoj estis registritaj super 4000 m, kiaj ''[[Ranunculus glacialis]]'', ''[[Androsace alpina]]'' kaj ''Saxifraga biflora''. ''[[Eritrichium nanum]]'', komune konata kiel Reĝo de Alpoj, estas la plej maloftaj el la alpaj floroj, kreskiĝante sur rokejoj de 2,600 al 3,750 m.<ref>Shoumatoff (2001), 87</ref> Eble la plej bone konata de la alpaj plantoj estas [[Edelvejso]] kiu kreskiĝas en rokaj areasareoj andkaj canpovas betroviĝi foundĉe ataltitudoj altitudestiom asmalaltaj lowkiom as {{convert|1,200| m|abbr=on|0}} andkaj astiom highalte askiom ĝis {{convert|3,400| m|abbr=on|0}}.<ref name="Reynolds43ff" /> TheLa plantsplantoj thatkiuj growkreskiĝas atje theplej highestaltaj altitudesaltitudoj haveadaptiĝis adaptedal tokondiĉoj conditionsper byspecializiĝo specializationkreskantaj suchsur asdeklivaj growingrokeraroj inkiuj rockhavigas screesprotekton thatkontraŭ give protection fromla windsventoj.<ref name = "Sharp14ff">Sharp (2002), 14</ref>
 
{{redaktata}}
TheLa extremeekstremaj andkaj stressfulstresigaj climaticklimataj conditionskondiĉoj givepermesas wayla tokreskon thede growthplantospecioj ofkun plant species withduarangaj [[secondary metabolitesmetabolito]]j importantgravaj forpor medicinalmedicinaj purposesceloj. ''Origanum vulgare'', ''Prunella vulgaris'', ''Solanum nigrum'' andkaj ''[[Urtica dioica]]'' areestas somekelkaj ofel theplej moreutilaj usefulmedicincelaj medicinalspecioj speciestroviĝantaj founden inla the AlpsAlpoj.<ref>[[Chandra Prakash Kala|Kala, C.P.]] andkaj Ratajc, P. 2012.[http://rd.springer.com/article/10.1007/s10531-012-0246-x "High altitude biodiversity of the Alps and the Himalayas: ethnobotany, plant distribution and conservation perspective".] ''Biodiversity and Conservation'', 21 (4): 1115–1126.</ref>
[[File:Naturasollieres.jpg|thumb|left|PreservedKonservitaj internalinternaj alpinealpaj forestarbaro andkaj meadowherbejo, [[VanoiseNacia Nationalparko ParkVanoise]].]]
Homa interfero preskaŭ neniigis arbojn en multaj areoj, kaj, escepte pro la fagaroj de la Aŭstriaj Alpoj, arbaroj de deciduaj arboj estas rare troviĝantaj post la ekstrema [[senarbarigo]] inter la 17a kaj la 19a jarcentoj.<ref>Gerrard (1990), 225</ref> La vegetaĵaro ŝanĝis ekde la dua duono de la 20a jarcento, ĉar la altaj alpaj herbejoj ĉesis esti kolektitaj por hagoligno aŭ uzitaj por bestopaŝtado kio fine rezultus en rekresko de arbaro (rearbarigo). En kelkaj areoj la moderna praktiko konstrui [[skiejo]]jn funkciigatajn pere de mekanikaj rimedoj detruis la restintan tundron el kio la plantovivo ne povas rekuperiĝi dum la ne-skiaj monatoj, dum la areoj kiuj ankoraŭ praktikas naturan skiadon sur deklivoj konservas la fragilajn plantotavolojn.<ref name = "Sharp14ff"/>
Human interference has nearly exterminated the trees in many areas, and, except for the beech forests of the Austrian Alps, forests of deciduous trees are rarely found after the extreme deforestation between the 17th and 19th centuries.<ref>Gerrard (1990), 225</ref> The vegetation has changed since the second half of the 20th century, as the high alpine meadows cease to be harvested for hay or used for grazing which eventually might result in a regrowth of forest. In some areas the modern practice of building ski runs by mechanical means has destroyed the underlying tundra from which the plant life cannot recover during the non-skiing months, whereas areas that still practice a natural ''piste'' type of ski slope building preserve the fragile underlayers.<ref name = "Sharp14ff"/>
 
=== Faŭno ===
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Alpoj"