Sango: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Kosmetikaĵoj
Neniu resumo de redakto
Linio 4:
 
Ĉe [[vertebruloj]] la sango estas komponata el [[globulo]]j solvitaj en [[sangoplasmo]]. Plasmo, kiu konstituas 55% el la sangolikvo, estas ĉefe akvo (92% el la volumo),<ref>
{{cite web| url = http://www.fi.edu/learn/heart/blood/blood.html| title = Blood – The Human Heart| accessdate = 19a de Marto 2009| author = The Franklin Institute Inc.}}</ref> kaj enhavas dissolvitajn [[proteino]]jn, [[glukozo]]n, mineralajn [[jono]]jn, [[hormono]]jn, karbondioksidon (plasma estas la ĉefa rimedo por ekskreciprodukta transportado), kaj sangoĉeloj[[sangoĉelo]]j mem. [[Albumino]] estas la ĉefa proteino en plasmo, kaj ĝi funkcias por reguligi la koloidan [[Osmozo|osmozan premon]] de la sango. La sangoĉeloj estas ĉefe [[eritrocito]]j (nomitaj ankaŭ ruĝaj sangoĉeloj aŭ globuloj), [[leŭkocito]]j (nomitaj ankaŭ blankaj sangoĉeloj aŭ globuloj) kaj [[trombocito]]j. La plej abundaj ĉeloj en vertebrula sango estas ruĝaj globuloj. Tiuj enhavas [[hemoglobino]]n, nome ferenhava proteino, kiu faciligas oksigentransporton per reversebla ligo al tiu [[spiro|spira]] gaso kaj ege pliigas ties solveblon en sango. Kontraste, karbondioksido estas preskaŭ tute transportita eksterĉele dissolvita en plasmo kiel jonoj de [[hidrokarbonato]].
 
Vertebrula sango estas brilruĝa kiam ties hemoglobino estas oksigenita kaj malhelruĝa kiam ĝis estas senoksigenata. Kelkaj animaloj, kiaj [[krustaco]]j kaj [[molusko]]j, uzas [[hemocianino]]n por porti oksigenon, anstataŭ hemoglobinon. Insektoj kaj kelkaj moluskoj uzas fluidaĵon nome ''hemolimfo'' anstataŭ sangon, kun diferenco ke hemolimfo ne estas enhavata en fermita [[kardiovaskula sistemo]]. Ĉe plej insektoj, tiu "sango" ne enhavas oksigenportajn molekulojn kiaj hemoglobino ĉar ties korpoj estas tro malgrandaj por ties [[Traĥeo|traĥea sistemo]] kiu ne havigas oksigenon.
Linio 37:
 
Resume la sangokonsisto komponiĝas el jeno:
* [[sangoĉelo]]j
* sangoĉeloj
** [[eritrocito]], enhavanta [[hemoglobino]]n (ruĝa globulo)
** [[leŭkocito]], blanka aŭ senkolora globulo (blanka globulo)
Linio 111:
* [[QuickClot]]
* [[Nutrotabuo#Sango|Sango kiel manĝo]]
* [[Sangoĉelo]]
* [[Sangodonaco]]
* [[Sangokolbaso]]