Unesko: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
provlegado
Linio 47:
UNESKO estis fondita la {{daton|16|11|1945}}. Ĝi havas centran oficejon en [[Parizo]], [[Francio]], kaj 73 sub-oficejojn en diversaj partoj de la mondo. Ĝia konstitucio adoptiĝis dum la Londona Konferenco en novembro de 1945 kaj efektiviĝis la [[4-a de novembro|4-an de novembro]] [[1946]], kiam 20 ŝtatoj deponis akceptilojn.
 
En 2017, UNESKO havas 195 membro-ŝtatojn kaj 1011 kunrilatajn ŝtatojnobservantoj<ref>[https://en.unesco.org/countries/member-states « Member States »] en la retejo de Unesko</ref>.
 
La ĉefa celo de UNESKO estas kontribui al paco kaj sekureco en la mondo per kunlaborado inter nacioj per edukado, scienco, kulturo kaj komunikado por antaŭenigi universalan respekton por justeco, por la regado de juro, kaj por [[homaj rajtoj]] kaj fundamentaj [[libereco]]j, kiuj estas konfirmitaj por la popoloj de la mondo, sendepende de raso, sekso, lingvo, aŭ religio, laŭ la [[Ĉarto de la Unuiĝintaj Nacioj]]. UNESKO aukaŭ kontribuas al [[daŭripova disvolviĝo]] kaj protektado de [[endanĝerigitaj lingvoj]].
Linio 158:
| 1 || [[Julian Huxley|Julian Huxley]] || {{GBR}} || 1946–1948
|-
| 2 || [[Jaime Torres Bodet]] || {{MEX}} || 1948–1952
|-
| 3 || [[John Wilkinson Taylor]] || {{USA}} || provizore 1952–1953
|-
| 4 || [[Luther Evans]] || {{USA}} || 1953–1958
|-
| 5 || [[Vittorino Veronese]] || {{ITA}} || 1958–1961
|-
| 6 || [[René Maheu]] || {{FRA}} || provizore 1961, 1961–1974
|-
| 7 || [[Amadou-Mahtar M'Bow]] || {{SEN}} || 1974–1987
|-
| 8 || [[Federico Mayor Zaragoza]] || {{ESP}} || 1987–1999
|-
| 9 || [[Koïchiro Matsuura]] || {{JPN}} || 1999–2009
|-
| 10 || [[Irina Bokova]] || {{BUL}} || 2009–2017
|-
|11 || '''[[Audrey Azoulay]]''' || {{FRA}} || '''2017–'''
|}
 
=== Ekzekutiva KonsilioPlenumkomitato de UNESKO ===
'''La [[Ekzekutiva KonsilioPlenumkomitato de UNESKO]]''' estas la estra parto de [[Unuiĝint-Naciara Edukada, Scienca kaj Kultura Organizo|Unesko]]. Ĝi enhavas 58 elektitajelektitajn anoj élusanojn, po duono ĉiu nepara jaro, el la ŝtatanoj por kvarjara mandato. La Prezidanto de la Ekzekutiva KonsilioPlenumkomitato estas elektita el la delegitoj de la ŝtatanoj por dujara mandato.
 
==Monda heredaĵo de Unesko==
{{Ĉefartikolo|Monda heredaĵo de Unesko}}
La '''Monda Heredaĵo de Unesko''' konsistas el la monda 'kulturheredaĵo' de Unesko kaj la monda 'naturheredaĵo' de Unesko. Ĝi enhavas hom-kreitajn resp. naturajn objektojn, kiuj meritas specialan protekton. Bazo por tiu protekto estas konvencio de Unesko decidita en [[1972]] en [[Stokholmo]], kiu ekvalidis en [[1975]].
 
Por esti akceptita en la mondheredaĵon objekto devas elstari en almenau unu el jenaj ses kriterioj:
Linio 199:
* 44 estas en la "ruĝa listo" de speciale minacataj monumentoj.
 
== ''UNESKO-KURIEROKuriero'' ==
[[Dosiero:Unesko Kuriero 2.jpg|eta|upright|Kovrilo-paĝo de la 2-a numero, 2017-07/09]]
''[[Unesko Kuriero]]'' estas trimonata eldonaĵo de la [[Unuiĝintaj Nacioj]], kies celoj estas diskonigodiskonigi la idealojn de UNESKO speciale pri la dialogoj inter kulturoj. Ĝi estas eldonita de 1948., Sedsed de 2012 pro financaj problemoj la eldono ĉesis.
Danke al monhelpo de la [[Ĉina Popola Respubliko]], Uneskola ''Unesko-Kuriero aperas'' denove de 2017aperas papere kaj elektronikeelektroniko de 2017 en la ses oficialaj lingvoj de Uniĝintaj Nacioj (angla, araba, ĉina, franca, hispana, rusa) kaj en la portugala kaj en esperantoEsperanto. La elektronika versio de la gazeto elŝuteblas el la oficiala retejo de UNESKO.
 
== UNESKO kaj NRONROj ==
UNESKO kunlaboras kun multe da [[ne-registara organizaĵo]]j per '''la [[Komitato pri rilatojLigkomitato inter UNESKO kaj NRO]]''', kies prezidanto estas [[Philippe Beaussant]].
 
Tiu komitatoligkomitato organizas la sekvajn eventojn :
 
;NROStatutaj Internaciaj Konferencoj, ĉiun duan jaron
:Ekzemple en decembro 20162017 la temo estis : "defioj« deŜanĝu lavian ĉiferigapensmanieron, revolucione porla laklimaton NRO"»
;NRO Internaciaj Forumoj
:Ekzemple la 8a forumo okazas la 7-8ajn de decembro 2017 en sidejo en [[Parizo]] kaj la temo estas : "[[Tutmonda varmiĝo]]".
Linio 217:
 
== UNESKO kaj Esperanto ==
Du [[Esperanto-organizo]]j estas en rilato kun UNESKO tra la [[Komitato pri rilatojLigkomitato inter UNESKO kaj NRO]].
 
*[[Universala Esperanto-Asocio]] estas statute en konsulta partnereco kun Unesko<ref>[http://www.uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=445 Gazetaraj Komunikoj de UEA, n-ro 445: UEA en konsulta partnereco kun Unesko].</ref>. Parto de tiu kunlaboro rilatas al tradukado de dokumentoj al Esperanto por pli vasta diskonigo, ekzemple la ''[[Unesko-Kuriero]]'', [http://uea.org/pdf/Unesko-Kuriero_1-2017.pdf legebla en Esperanto] ekde 2017.
 
*[[ILEI]] estas observanto.
 
=== Rezolucioj ===
Unesko faris plurajndu rezoluciojn rilate al Esperanto - interalie en 1954 en [[Rezolucio de Montevideo|Montevideo]] kaj en 1985 en Sofio<ref>Tekstoj laŭ [http://e.euroscola.free.fr/unesko.htm euroscola] , kiu referencas al la jarlibro 1999 de [[UEA]], p. 9-10. Ankaŭ en postaj jarlibroj, ekzemple 2005, p. 9-10.</ref>, ambaŭ laŭ klopodoj de UEA. La rezolucion de 1993 survojigis la [[Radikala Partio]].
 
La signifon de la rezolucioj oni taksas malsame. [[István Ertl]] opinias, ke "''se ni volus revui ĉiujn konkretajn atingojn kiujn ni povas danki al la rezolucioj de Montovideo kaj Sofio - de libroeldonoj ĝis konferencoj kaj subvencioj -, ni povus plenigi paĝojn.''"<ref>[http://www.esperanto.hu/eventoj/arkivo//eve-046.htm Eventoj 46] (kie cetere troveblas ankaŭ la akompana noto de la ĝenerala direktoro de Unesko, Mayor) kaj revuo Esperanto, dec. 1993</ref> Ankaŭ [[Kalle Kniivilä]] esprimas sin pozitive: "''Antaŭ 50 jaroj la Esperanto-movado post longa laborado atingis unu el siaj plej grandaj venkoj ĝis nun.''" Tion komentas [[Sten Johansson]] per: "''Vantaĵo de vantaĵoj, ĉio estas vantaĵo!''"<ref>Ambaŭ citaĵoj el [http://www.liberafolio.org/2005/Agado/unesko1954/ Libera Folio], 2005-02-01.</ref>
Linio 231:
{{Ĉefartikolo|Rezolucio de Montevideo}}
 
La rezolucio akceptita de la oka sesio de la Ĝenerala Asembleo, la {{daton|10|decembro|1954}}, sekve de kelkjara kampanjo kunordigita de UEA, precipe de ĝia estrarano [[Ivo Lapenna]] kaj de [[Tibor Sekelj]], internacie konata antropologo.
 
{{Citaĵo
Linio 279:
 
==== Rezolucio de 1993 (malsukcesa nova provo) ====
27 C/DR.373 de 15.11.1993<ref>Laŭ [http://www.eventoj.hu/arkivo/eve-047.htm Eventoj 47]. Kp. komenton en [http://www.eventoj.hu/arkivo/eve-046.htm Eventoj 46] (mallongigo el "''[[Esperanto" (revuo)|Esperanto]]'', dec. 1993)</ref>
 
Ĉar la enhavo ne alportis ion novan kompare kun la du antaŭaj rezolucioj, tiu tria rezolucio ne atingis la tagordon de la Ĝenerala Konferenco. Propono i.a de Litovio, la dumkonferenca komisiono pri selekto de Rezolucioj opiniis, ke nenio novas, kaj en la pleno, ne ĉeestis la proponintoj por konvinki la Plenon ĝin trakti.
 
{{Citaĵo
Linio 306:
=== Festo de la 100-a morto-datreveno de Zamenhof ===
[[Dosiero:2017-12-11 Unesco Paris - Guilherme Fians, Chuck Smith, Trezoro Huang Yinbao.jpg|eta|Gilherme Fians, Chuck Smith kaj Trezoro Huang Yinbao]]
La {{daton|11|12|2017}} la pola delegacio ĉe Unesko, kunlabore kun [[Universala Esperanto-Asocio]], organizis solenan eventon konklude de la Zamenhof-jaro, 100-a morto-datreveno de la iniciatoro de Esperanto, en salono 2 de la sidejo de Unesko. Dum la evento prelegis en la angla, la franca kaj Esperanto diversaj homoj : Sébastien Moret, interJean-Claude kiujLescure, [[Chuck Smith]] pri komunikiloj serve al Esperanto, [[Gilherme Fians]] kajpri socia esploro, [[Trezoro Huang Yinbao]] pri la [[Unesko-Kuriero]] kaj la Ambasadoro Giogio Novello per video.
 
== Varoj kaj servoj ==