Bovo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 31:
Al la [[bovo (genro)|genro bovo]] apartenas aliaj specioj, ekzemple la [[zebuo]], kiu ankaŭ sed jam pli frue estis domigita el la uro kaj diversaj aliaj bovgenraj specioj.
== Taksonomio ==
{{Ĉefartikolo|Bovo (genro)|Bovenoj}}
[[File:Cow female black white.jpg|thumb|[[Holstein Frisa]] bovo, tipa membro de sub-specio de ''Bos taurus taurus''.]]
[[File:Zubron2.jpg|thumb|''Żubroń'' estas hibrido de [[Eŭropa bizono|bizono]] kaj bovo.]]
Bovoj estis origine identigita kiel tri separataj specioj: ''Bos taurus'', nome Eŭropa aŭ "taŭra" bovo (inklude similajn tipojn el Afriko kaj Azio); ''Bos indicus'', nome la [[zebuo]]; kaj la formortinta ''Bos primigenius'', nome [[uro]]j. La uroj estas prauloj kaj de zebuoj kaj de taŭraj bovoj.<ref>{{cite web |url=https://www.researchgate.net/publication/222110938_On_the_origin_of_cattle_how_aurochs_became_domestic_and_colonized_the_world |title=Archived copy |accessdate=2017-12-03 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171204171106/https://www.researchgate.net/publication/222110938_On_the_origin_of_cattle_how_aurochs_became_domestic_and_colonized_the_world |archivedate=4a de Decembro 2017 |df=dmy-all }}</ref> Tiuj estis reklasitaj kiel unu specio, ''Bos taurus'', kun tri subspecioj: ''Bos taurus primigenius'', ''Bos taurus indicus'', kaj ''Bos taurus taurus''.<ref name=MSW3>{{MSW3|id=14200687|heading=''Bos taurus''}}</ref><ref>{{ITIS|ID=183838|taxon=''Bos taurus''|accessdate=9a de Majo 2015}}</ref>
Komplikas la aferon estas la kapablo de bovoj por [[Hibrido|hibridiĝi]] kun aliaj tre proksimaj rilataj specioj. Hibridaj individuoj kaj eĉ rasoj ekzistas, ne nur inter taŭra bovo kaj zebuo (kiel la [[Sanga-bovo]], ''Bos taurus africanus''), sed ankaŭ inter unu aŭ ambaŭ el tiuj kaj kelkaj aliaj membroj de la [[genro]] ''[[Bos]]'' - nome [[gruntbovo]]j (ĉu ''dzo'' aŭ ''yattle''<ref>[https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/08/10/AR2007081002119.html "Yattle What?"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170701203752/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/08/10/AR2007081002119.html |date=1a de Julio 2017 }}, ''Washington Post'', 11a de Aŭgusto 2007</ref>), [[bantengo]], kaj [[gaŭro]]. Hibridoj kiaj la raso [[beefalo]] povas ankaŭ okazi inter tŭuraj bovoj kaj aliaj specioj de [[bizono]], kio kondukis kelkajn fakulojn konsideri ilin ankaŭ kiel parto de la genro ''Bos''.<ref>Groves, C. P., 1981. Systematic relationships in the Bovini (Artiodactyla, Bovidae). ''Zeitschrift für Zoologische Systematik und Evolutionsforschung'', '''4''':264–278., citita en {{MSW3 Artiodactyla|id=14200668|heading= Genus ''Bison''}}</ref> La hibrida origino de kelkaj tipoj povas esti ne evidenta – por ekzemplo, [[genetiko|genetika testado]] de la raso [[Nana Lulu]], la nura taŭr-tipa bovo en [[Nepalo]], trovis ke ili estas mikso de taŭraj bovoj, zebuoj, kaj gruntbovoj.<ref>{{cite journal |last=Takeda |first=Kumiko |title=Mitochondrial DNA analysis of Nepalese domestic dwarf cattle Lulu |journal=Animal Science Journal |volume=75 |issue=2 |pages=103–110 |publisher=Blackwell Publishing |date=Aprilo 2004 |url=http://www.blackwell-synergy.com/links/doi/10.1111%2Fj.1740-0929.2004.00163.x |archive-url=https://archive.is/20120723023547/http://www.blackwell-synergy.com/links/doi/10.1111/j.1740-0929.2004.00163.x |dead-url=yes |archive-date=2012-07-23 |doi=10.1111/j.1740-0929.2004.00163.x |accessdate=7a de Novembro 2006 |display-authors=etal }}</ref> Tamen, bovoj ne povas esti sukcese hibridigitaj kun pli malproksime distaj rilataj bovenoj kiaj la [[akvobubalo]] aŭ la [[Afrika bubalo]].
La uroj origine havis teritoriojn tra la tuta Eŭropo, Nordafriko, kaj multo de Azio. En historiaj epokoj, ĝia teritorio iĝis limigita al Eŭropo, kaj la lasta konata individuo mortis en [[Mazovio]], Pollando, ĉirkaŭ 1627.<ref>Van Vuure, C.T. 2003. ''De Oeros – Het spoor terug'' (in Dutch), Cis van Vuure, Wageningen University and Research Centrum: citita de [http://www.petermaas.nl/extinct/speciesinfo/aurochs.htm The Extinction Website: ''Bos primigenius primigenius''.] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090420140454/http://www.petermaas.nl/extinct/speciesinfo/aurochs.htm |date=20a de Aprilo 2009 }}</ref> Bredistoj klopodis rekrei bovojn de simila aspekto al uroj krucigante tradiciajn tipojn de aldomigitaj bovoj, kreante la rason [[Hek-bovo]].
== Priskribo ==
| |||