Bovo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 43:
== Priskribo ==
[[File:Скелет домашней коровы.jpg|alt=Bones are mounted on a black board|thumb|Ekspozicia skeleto de aldomigita bovo.]]▼
[[Dosiero:Stomach of a beef.png|eta|200px|Bovostomako<br />a) ezofago<br />b) rumeo<br />c) centipelio<br />d) omaso<br />e) abomaso<br />f) intesto]]▼
Plenkreskaj virbovoj pezas depende de la raso inter 1000 kaj 1200 kg, bovino inter proksimume 500 ĝis 800 kg. La kutima vivodaŭro de bovo estas maksimume 20 jaroj. Kutime bovoj havas kornojn. Senkornaj bovrasoj estas escepto. En moderna bovbredado tamen la kamparanoj ofte senkornigas la bovojn por eviti vundiĝon. Bovoj estas plantomanĝantoj, estante remaĉantoj, ili tamen multe pli bone ekspluatas la plantan nutraĵon ol ekzemple ĉevaloj. Plenkreska bovo havas 32 dentojn. En la malsupra makzelo situas ambaŭflanke ses tranĉodentoj, unu kojnodento kaj ses mueldentoj. En la supra makzelo anstataŭ tranĉodento kaj kojnodento ekzistas kartilagponto. Por la digestado la bovo disponas el kvar [[stomako]]j, nome [[rumeno]], [[centipelio]], [[omaso]] kaj [[abomaso]].
=== Anatomio ===
▲[[File:Скелет домашней коровы.jpg|alt=Bones are mounted on a black board|thumb|Ekspozicia skeleto de aldomigita bovo.]]
Bovoj estas grandaj kvarpiedaj [[Hufuloj|hufulaj]] [[mamulo]]j kun dufingraj [[hufo]]j. Plej rasoj havas [[Korno (anatomio)|kornojn]], kiuj povas esti tiom grandaj kiom tiuj de la [[Texas Longhorn]] aŭ tiom malgrandaj kiom kornaĵoj ''scur''. Zorgita genetika selekto ebligis ke [[Senkorna gregaro|senkornaj]] bovoj iĝis disvastigitaj.
[[File:Modelo didatico bovino correto.jpg|thumb|right|Anatomia modelo de bovo.]]
==== Digestive system ====
▲[[Dosiero:Stomach of a beef.png|eta|200px|Bovostomako<br />a) ezofago<br />b) rumeo<br />c) centipelio<br />d) omaso<br />e) abomaso<br />f) intesto]]
Bovoj estas [[remaĉuloj]], kio signifas ke ilia [[digesta sistemo]] estas tre specializitaj por ebligi la uzadon de malfacile digesteblaj plantoj kiel manĝaĵoj. Bovoj havas unu [[stomako]]n kun kvar fakoj, nome [[rumeo]], [[centipelio]], [[omaso]], kaj [[abomaso]], el kiuj la rumeo estas la plej granda fako. La centipelio, nome la plej malgranda fako, estas konata kiel "abelujo". Bovoj foje konsumas metalaĵojn kiuj estas stokitaj en la centipelio kaj iritado el metalaĵoj okazigas malsanojn. La ĉefa funkcio de la omaso estas absorbi akvon kaj nutraĵojn el la digestebla manĝaĵo. La omaso estas konata kiel "multaj tavoloj". La abomaso estas kiel la homa stomako; pro tio ĝi estas konata kiel "vera stomako".
{{redaktata}}
Cattle are known for [[regurgitation (digestion)|regurgitating]] and re-chewing their food, known as [[cud]] chewing, like most ruminants. While the animal is feeding, the food is swallowed without being chewed and goes into the rumen for storage until the animal can find a quiet place to continue the digestion process. The food is regurgitated, a mouthful at a time, back up to the mouth, where the food, now called the [[cud]], is chewed by the molars, grinding down the coarse vegetation to small particles. The cud is then swallowed again and further digested by specialized [[microorganism]]s in the rumen. These microbes are primarily responsible for decomposing [[cellulose]] and other [[carbohydrate]]s into [[volatile fatty acids]] cattle use as their primary [[metabolic]] fuel. The microbes inside the rumen also synthesize [[amino acid]]s from non-protein [[nitrogen]]ous sources, such as [[urea]] and [[ammonia]]. As these microbes reproduce in the rumen, older generations die and their cells continue on through the digestive tract. These cells are then partially digested in the small intestines, allowing cattle to gain a high-quality protein source. These features allow cattle to thrive on [[Poaceae|grasses]] and other tough vegetation.
== Historio kaj disvastigo ==
| |||